میل اخنگان مشهد یکی از جاهای دیدنی و تاریخی مشهد است که در بین گردشگران ایرانی و خارجی بسیار محبوب بوده و همیشه مقصد بسیاری از آن‌ها است. شهر مشهد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که مکان‌های تاریخی و دیدنی زیادی و دارد و سالانه گردشگران زیادی از این مکان‌ها دیدن می‌کنند. یکی از این مکان‌های دیدنی شهر مشهد، میل اخنگان یا میل اخنجان است که ما در این مطلب به معرفی این بنای تاریخی زیبا پرداخته‌ایم. اگر به بازدید از مناطق تاریخی علاقه دارید، ضمن بازدید از میل اخنگان مشهد حتما سری به میل رادکان و خانه ملک نیز بزنید.
معرفی میل اخنگان مشهد
میل اخنگان خراسان یکی از مکان‌های تاریخی مشهد است که با شمال شهر مشهد 22 کیلومتر فاصله داشته و در فاصله 9 کیلومتری شرق تابران توس قرار دارد؛ در واقع این برج دیدنی در درون خود یک مقبره را نهفته است و هویت صاحب مقبره مشخص نیست و درباره آن ابهاماتی وجود دارد. طبق پژوهش‌های محققان روی نحوه آجرکاری برج، مشخص شده که قدمت بنای میل اخنگان مشهد به دوره تیموری و قرن نهم برمی‌گردد که در جاده منتهی توس به پاژ و در نزدیکی روستای اخنگان، ساخته شده است.
برج اخنگان در نزدیکی دره‌ای که به عقیده برخی از مورخان در این محل در سده چهارم هجری نبردی بین حاکمان پیشین خراسان و سلطان محمود غزنوی رخ داده است. میل اخنگان مشهد، در تاریخ 20 مرداد سال 1321 با شماره ثبت 341 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و یکی از برج‌های تاریخی و زیبای مشهد به حساب آمد.
معماری میل اخنگان
برج میل اخنگان مشهد در ارتفاع 17 متر ساخته شده است که به دلیل معماری بی‌نظیر آن به یک مکان دیدنی تبدیل شده است. این بنای زیبا به گونه‌ای طراحی شده است که برج آن بر روی یک سکوی دایره‌ای شکل با هشت نیم ضلعی بنا شده و خود بنا در نمای بیرونی به شکل مدور دیده می‌شود که هشت نیم ستون الحاقی باعث زیبایی بخشیدن به ظاهر بنا شده است. طراحی بی‌نظیر و کاشی‌های زیبا و خوش‌رنگ در این بنای تاریخی نمایانگر شکوه معماری در دوره تیموری است و باعث شده تا گردشگرانی از سراسر ایران و خارج از کشور برای دیدن این بنای زیبا به شهر مشهد و روستای اخنگان سفر کنند.
یکی از دلایلی که گردشگران زیادی به این مکان جذب می‌شوند به خاطر است که کنجکاوند بدانند چه فردی در این مقبره به خاک سپرده شده است. برج این بنا بدون سکوی مدور آن حدودا 14 متر ارتفاع دارد و به شکل یک استوانه است. بر بلندای این ستون استوانه‌ای شکل برج، کلاهک عرقچینی به کار رفته است که بیش از 4 متر ارتفاع دارد. هنگام بازدید گردشگران اولین چیزی که در این بنا باعث شگفتی آن‌ها می‌شود، کاشی‌کاری‌های زیبا و چشم‌نواز این بنای آجری است.
در واقع مصالح اصلی که در ساخت بنای میل اخنگان مشهد به کار رفته آجر و تکه‌های کاشی است. آجرکاری این بنا به گونه‌ای است که ستاره‌های چلیپا با نظم در کنار هم قرار گرفته‌اند و همچنین قطعه‌های کاشی که در کلاهک عرقچینی بالای برج به کار رفته‌اند به صورت ماهرانه در ردیف‌هایی چیده شده‌اند و یک نمای زیبا را برای این بنای تاریخی خلق کرده‌اند.
این کاشی‌های بکار برده شده از رنگ‌های زیبای فیروزه‌ای و لاجوردی تشکیل شده‌اند که باعث شده کلاهک بالای برج به رنگ فیروزه‌ای دیده شود و نظر هر بیننده را به خود جلب کند. اگر تا به حال به میل اخنگان مشهد سفر کرده باشید و در کاشی کاری‌های آن نگاه دقیقی انداخته باشید، متوجه شده‌اید که این کاشی‌های قدیمی، با معماری هنرمندانه‌ای به شکل‌هایی از جمله مستطیل، چند ضلعی و ستاره چلیپا در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این بنا به نحوی ساخته شده است که دارای سه درب ورودی است و در درون خود یک مقبره را جای داده است.
این قبر سنگ قبری دارد که طول آن 110 سانتی‌متر، عرضی با 50 سانتی‌متر و ارتفاع آن 40 سانتی‌متر است. روی این سنگ قبر کلماتی نوشته شده است که به خط ثلث و نسخ است ولی این کلمات هویت شخصی که در این قبر مدفون است را مشخص نمی‌کند و تا کنون کسی نتوانسته مشخص کند، دقیقا میل اخنگان مقبره چه کسی است. متاسفانه این مقبره امروزه سنگ آن شکسته شده و تعدادی از کاشی‌های زیبای خود بنا نیز دزدیده شده است.
تاریخچه میل اخنگان مشهد
تاریخچه دقیقی برای میل اخنگان مشهد در دسترس نیست. اسناد معتبر تاریخی سابقه این میل را ذکر نکرده‌اند و هویت قبر داخل بنا نامشخص است؛ اما روایات تاریخی زیادی درباره اخنگان نقل شده است که در ادامه برخی از این روایات را که راجع به هویت شخص مدفون در میل اخنگان است، بیان می‌کنیم. همه روایاتی که در مورد میل اخنگان مشهد وجود دارد، به یک چیز اشاره می‌کند، اینکه این بنا محل دفن یک خانم بوده است. علت این امر وجود نقوش و نگاره‌های خاص در داخل و نمای بیرونی این بنا است که دیوارها و نیم ستون‌های آن کاشی کاری و تزیین شده است. این نوع سبک معماری در گذشته برای زنان مهم و مشهور به کار می‌رفته است. برخی از داستان‌های محلی به یک دختر هندی اشاره دارد. این دختر در راه زیارت مشهد جان خود را از دست داد و به دلیل ارادت فراوان به امام رضا (ع) و همچنین داشتن ملکی پدری در نزدیکی روستای اخنگان برای او قبر و یادگاری ساخته شد.
عده‌ای این بنا را به گوهر تاج خاتون خواهر گوهرشاد که همسر تیمور شاه بوده است، نسبت دادند. عده‌ای دیگر این بنا را به بانویی مؤمن و برجسته‌ای به نام آهنگان خاتون نسبت داده‌اند که طبق روایت محلی گفته شده از زنان مشهور آن منطقه بوده است.
سخن پایانی
بسیاری از افرادی که قصد دیدن کردن از توس و روستای پاژ که زادگاه فردوسی است را دارند، در مسیر خود از این بنای تاریخی نیز دیدن می‌کنند. شما نیز اگر قصد سفر به مشهد و بازدید از جاذبه‌های تاریخی این شهر را دارید، بنای میل اخنگان یک گزینه مناسب برای شما است، البته باید توجه داشته باشید با اینکه این بنای تاریخی در نزدیکی یک روستای آباد قرار دارد، اما فاقد امکانات رفاهی است؛ پس اگر قصد دیدن از این مکان تاریخی را دارید، حتما وسایل ضروری را با خود بیاورید.
2 پاسخ
ممنون از مقاله خوبتون
سلام خوشحالیم که مفید بوده براتون