تهران‌گردی همیشه هم نباید به پاساژهای لوکس یا پارک و شهربازی ختم شود. اگر علاقه‌مند به ابنیه تاریخی هستید، بهتر است کمی به‌دنبال اماکن قدیمی و جاهای دیدنی تهران بگردید و از تماشای معماری بی‌نظیر آن‌ها لذت ببرید. از میان باغ‌های تهران، سردر باغ ملی معروف‌ترین باغ تاریخی است که در زمان قاجار ساخته شده است. سردر باغ ملی که دروازه ورود به باغ، زمین‌ها و ساختمان‌های داخلی است، به‌دلیل معماری، کاشی‌کاری و کنده‌کاری‌های بسیار زیبایی که دارد توانسته نظر مخاطبان زیادی را به‌خود جذب کند.
اگر خواستار اطلاعات بیشتری درباره قدمت و تاریخچه این بنا هستید، مطالعه این مطلب برایتان مفید خواهد بود.
سردر باغ ملی تهران را چقدر می‌شناسید؟
شهر تهران به‌دلیل اینکه سال‌ها پایتخت پادشاهان متعددی بوده است، اماکن تاریخی زیادی مانند باغ موزه فردوس تهران، باغ ایرانی و… دارد. در بین خیابان‌های تهران می‌توانید آثار تاریخی منحصربه‌فردی را ببینید که از تماشای معماری بی نظیر آن‌ها لذت ببرید. خیابان امام خمینی تهران را شاید با ترافیک و همهمه بشناسید، اما در این خیابان بناهای تاریخی و قدیمی متعددی وجود دارد. سردر باغ ملی تهران نیز در این خیابان واقع شده است که تا قبل از ساختن برج آزادی، به‌عنوان نماد شهر تهران شناخته می‌شد.
این سر در ابتدا به‌عنوان دروازه‌ای برای ورود به میدان مشق بوده و بعدها بازسازی شد. در‌واقع چیزی که باعث شهرت و اهمیت این بنا شده است، اتفاقات تاریخی و نوع معماری خاصی است که دارد. برای کسانی که اطلاع چندانی از میدان مشق ندارند، مطالب مفیدی در ادامه متن آورده شده است.
معرفی و آشنایی با میدان مشق
میدان مشق نام محلی در خیابان امام خمینی کنونی است که در دوره فتحعلی شاه قاجار یک منطقه برای نظامیان و تمرین‌های آن‌ها بوده است و سربازخانه مرکزی در داخل آن ساخته شده بود. اسم اصلی این میدان، مارش بوده که یک لغت فرانسوی است و بعدها ایرانیان ان‌را مشق نامیدند. گردشگران زیادی از این میدان بازدید کرده و طبق گفته‌هایشان این مکان به شکل ۴ ضلعی با ۴۰۰ متر برای هر ضلع ساخته شده بود. به همین خاطر می‌توان این میدان را جزء بزرگترین میدان‌های تاریخی تهران دانست.
سردر باغ ملی قدیم در زمان ناصرالدین شاه بازسازی و در سال ۱۲۷۸، توسط شخصی به‌نام محمد حسین خان سپه‌سالار دورتادور آن دیوارهای آجری کشیده شد. در ضلع شمالی میدان، یعنی مشرف به خیابان سپه یا امام خمینی، دروازه‌ای زیبا و مجلل با دو لنگه در و دو طاق نما در کناره‌های آن ساخته شد که ناصرالدین شاه از بالای آن تمرین افراد نظامی را مشاهده می‌کرد. هر کدام از اضلاع این میدان به یک خیابان مشرف است. به طور مثال از شمال به خیابان سوم اسفند، از شرق به خیابان علاءالدوله یا فردوسی، از غرب به خیابان قوام‌السلطنه یا سی تیر و از جنوب به خیابان امام خمینی.
در سال ۱۲۹۹ و با کودتای اسفند ماه، نظامیان از این میدان خارج شده و تمرین‌های خود را در حوالی شهر انجام می‌دادند. با این کار، میدان مشق بدون استفاده مانده بود. با تصمیماتی که توسط نهادهای مختلف گرفته شد، این میدان به باغ ملی تهران تبدیل شد و کاربری آن و ساختمان‌های اطرافش نیز تغییر کرد. از آن پس سردر باغ ملی نیز شهرت دوچندانی به‌خود گرفت.
معماری سردر باغ ملی چگونه است؟
حال که با تاریخچه سردر باغ ملی آشنا شدید، بهتر است به بررسی معماری جذاب و بی‌نظیر آن بپردازیم. سردر باغ ملی، یک معماری ترکیبی از سبک ایرانی و اروپایی دارد که استادکاران به‌نامی همچون جعفرخان، استاد اسماعیلی، مقدم و کریم منیژه آن را طراحی و ساخته‌اند. این بنا با نقش‌ونگارهای بسیار زیبا و خیره‌کننده‌ای مزین شده است و کاشی‌کاری‌هایی با معماری سنتی ایرانی دارد. در سردر باغ ملی تصاویری از کوروش کبیر، هخامنشی، توپ و تانک، آیه‌های قرآن، اسامی امامان، فروهر و… به زیبایی و هنرمندی منحصربه‌فردی به تصویر کشیده شده است.
علاوه بر این‌ها در قسمت بیرونی سردر باغ ملی، اشعاری از ندیم‌الملک نیز به‌چشم می‌خورد. از جاذبه‌های معماری این بنا می‌توان به ساخت آجری دیواره‌ها، درهای چدنی و بسیار سنگین و ستون‌های مدور آن اشاره کرد. ورودی‌های این دروازه شامل ۳ قسمت بوده که در وسط، ورودی سواره‌ها و در کناره‌های آن ورودی پیاده‌روها بوده است. روی درب چدنی و بزرگ این بنا پرنده هما که نماد موفقیت و پیروزی است نیز دیده می‌شود.
سردر باغ ملی کجاست؟
آدرس سردر باغ ملی تهران برای اهالی خیابان امام خمینی بسیار ساده است. اما اگر از مناطق دیگر و حتی شهرهای مختلف قصد بازدید از این بنای مجلل را دارید، بهتر است از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. خوشبختانه ایستگاه متروی امام خمینی در نزدیکی این بنا قرار دارد و حدودا ۵ تا ۱۰ دقیقا پیاده روی بعد از این ایستگاه، شما را به سردر باغ ملی می‌رساند.
برای بازدید از این بنای تاریخی، هیچ هزینه ای از شما گرفته نمی‌شود و عموم مردم می‌توانند به صورت رایگان از آن دیدن کنند.
چه بناها و ساختمان‌هایی در اطراف سردر باغ ملی وجود دارد؟
ساختمان‌هایی که در اطراف این بنا امروزه کاربری اداری پیدا کرده‌اند عبارتند از:
- اداره پست (شامل موزه اداره پست، تلگراف و تلفن امروزی)
- شهربانی کل کشور (نیروی انتظامی امروزی) که محل فعلی وزارت امور خارجه است.
- موزه ملی ایران که شامل موزه ایران باستان، موزه و کتابخانه ملی ملک است.
- اداره کل ثبت اسناد و املاک کشور و اولین ساختمان شرکت ملی نفت.
اگر یک روز تعطیل خود را به تفریح و بازدید از این بنای تاریخی اختصاص داده‌اید، بهتر است با اماکن تاریخی دیگری که در نزدیکی سردر باغ ملی قرار دارند، نیز آشنا شده و در صورتی که وقت آزاد دارید حتما از آن‌ها نیز بازدید کنید. در ادامه اماکن تاریخی به همراه فاصله آن‌ها از سردر باغ ملی آورده شده است:
- تماشاخانه سنگلج تهران: ۱.۲ کیلومتر
- موزه عبرت تهران: ۱.۲ کیلومتر
- پارک شهر تهران: ۱.۵ کیلومتر
- عمارت مسعودیه تهران: ۲.۵ کیلومتر
- شمس العماره تهران: ۲.۸ کیلومتر
- کاخ گلستان تهران: ۳.۲ کیلومتر
- پارک لاله تهران: ۴.۷ کیلومتر
سخن آخر
شاید بسیاری از اهالی پایتخت اطلاعی درباره بنای تاریخی سردر باغ ملی تهران نداشته باشند. این مقاله برای کمک به این افراد و معرفی یک بنای فوق‌العاده و منحصربه‌فرد تدوین شده است. بازدید از این بنا شما را با نوع معماری آن دوره آشنا می‌کند. در نهایت بدانید که در اطراف این بنا هتل‌ها و رستوران‌های زیادی وجود دارد که برای شمایی که از مناطق دور و شهرهای اطراف به تهران آمده‌اید، بسیار مناسب است.