خانه صادق هدایت یکی از این اماکن تاریخی است که قدمت آن به دوران قاجار برمی‌گردد. در این مطلب اطلاعات مفیدی درباره این خانه برای علاقه‌مندان به ابنیه تاریخی آورده شده است.
صادق هدایت کیست؟
قبل از اینکه درباره خانه صادق هدایت که یکی از جاهای دیدنی تهران است، صحبت کنیم، بهتر است شما را با صادق هدایت آشنا کنیم تا متوجه شوید این خانه به چه دلیل معروف شده است. صادق هدایت، نویسنده برجسته ایرانی، در سال ۱۹۰۳ میلادی در خانواده‌ای با اصالت قجری به‌دنیا آمد. پدر او هدایت قلی خان بود که در دوره ناصرالدین شاه، منصب وزیر علوم را برعهده داشت. اگر عکس خانه صادق هدایت را دیده باشید به معماری قاجاری آن پی خواهید برد.
صادق هدایت آخرین فرزند از خانواده‌ای ۸ نفره بود که دو برادر و سه خواهر داشت. منزل صادق هدایت، همان خانه پدری است که او اثرات و داستان‌های طنزش را در تن‌جا می‌نوشت. در واقع اهمیت این خانه بیشتر به دلیل شهرت مالک آن است نه خود خانه. همان‌طور که خانه امام خمینی به‌دلیل وجود خود امام شهرت پیدا کرد.
صادق هدایت پس از سفر به فرانسه در مدرسه سن لویی، مشغول به تحصیل شد. او در این مدرسه توانست با ادبیات جهان آشنا شده و زبان فرانسوی را از کشیش مدرسه بیاموزد. صادق هدایت که به نوشتن و نویسندگی علاقه پیدا کرده بود، توانست مقاله‌ای را در روزنامه منتشر و به‌عنوان جایزه سه ماه اشتراک رایگان دریافت کند. همین موضوع به صادق هدایت انگیزه داد تا اینکه اولین اثر او با نام انسان و حیوان به چاپ رسید.
صادق هدایت پس از سال‌ها زندگی در فرانسه در سال ۱۳۰۹ به ایران آمد و در بانک استخدام شد. اما این شغل مورد علاقه او نبود. صادق بعد از آن به موسیقی روی آورد و همچنان نویسندگی را ادامه می‌داد. بالاخره بعد از ناکامی در تحمل سختی‌های روحی و مشکلات مالی و دلایلی که هنوز هم کسی نمی‌داند، در سال ۱۳۳۰ خودکشی کرد.
تاریخچه خانه صادق هدایت در تهران
خانه صادق هدایت مانند خانه تیمورتاش که از اماکن دیدنی و تاریخی تهران به حساب می‌آید، از زمان دوره قاجار به یادگار مانده است. در واقع خانه صادق هدایت، همان خانه پدری او بوده که به همراه خواهران و برادرانش در آن زندگی می‌کرده است. پس از فوت صادق هدایت و سال‌ها بعد، در سال ۱۳۵۳، فرح پهلوی این خانه را خریداری کرد و تصمیم گرفت آن را به موزه ادبی صادق هدایت تبدیل کند. به‌همین دلیل شروع به بازسازی خانه کرد و آثار و وسایل شخصی صادق هدایت را نیز جمع‌آوری و در خانه در معرض نمایش عموم گذاشت.
در سال ۱۳۵۷ با فرار شاه و خانواده‌اش از ایران، این خانه بلاتکلیف ماند و بعدها توسط دانشگاه علوم پزشکی و بیمارستان امیراعلم تصرف شد. این خانه مدتی هم کودکستان بوده و متاسفانه یک ساختمان چند طبقه در داخل آن ساخته شده است.
آخرین وضعیت خانه صادق هدایت هنوز مشخص نیست و فعلا مکانی برای نگهداری ضایعات بیمارستان است. با اینکه این خانه ثبت ملی شده، اما هنوز میراث فرهنگی نتوانسته امکان بازدید از خانه صادق هدایت را برای عموم مردم و علاقه‌مندان فراهم کند.
معماری خانه صادق هدایت چگونه است؟
همان‌طور که گفته شد، خانه صادق هدایت یک بنای به‌جا مانده از دوره قاجار است. اگر از حق نگذریم، خانه‌های مسکونی زمان قاجار از نظر معماری داخلی و کاربرد فضاها بسیار زیبا و اصولی طراحی و ساخته شده‌اند.
این خانه و محوطه آن ۱۴۰۰ متر مساحت دارد. درب ورودی آن که در خیابان تقوی قرار دارد، مشرف به حیاطی دلباز است. حیاط این خانه حدودا به ابعاد ۸ در ۸ متر است که باغچه‌بندی منظمی در آن انجام شده و حدود سه پله پایین‌تر از درب ورودی است.
در وسط حیاط حوض سنگی و دور آن ۴ باغچه قرار دارد. دیوارهای حیاط نیز با کاشی‌هایی با نقوش زیبا و سنتی پوشانیده شده‌اند.
عمارت اصلی این خانه دارای یک زیرزمین و یک طبقه مسکونی است. در این طبقات اتاق‌هایی وجود دارد که برای استراحت، پذیرایی از مهمان و غیره استفاده می‌شده‌است. متاسفانه امروزه این بنا رنگ و روی جالبی ندارد و اگر به شکل قدیمی خود بازسازی شود، قطعا بازدیدکنندگان زیادی جذب آن می‌شوند.
چه وسایلی از صادق هدایت در خانه به جا مانده است؟
در این خانه می‌توان آثار نوشته شده و چندی از وسایل شخصی صادق هدایت را مشاهده کرد. این آثار شامل کتاب‌ها، دست‌نوشته‌ها، نامه‌ها، و عکس‌های صادق هدایت است. این کتاب‌ها به همراه چند کتاب از نویسنده‌های دیگر در کتابخانه‌ای در خانه قرار داده شده‌اند.
تعدادی از دست نوشته‌های صادق هدایت مانند نامه‌ها، اشعار، مقالات، رمان‌ها و… نیز در این خانه نگهداری می‌شوند. در قسمت دیگری از خانه، عکس‌هایی از دوران کودکی و نوجوانی صادق هدایت به‌چشم می‌خورد. اغلب این عکس‌ها در پاریس گرفته شده‌اند.
آدرس خانه صادق هدایت کجاست؟
مسیر خانه صادق هدایت شاید برای عده‌ای ناشناخته باشد، اما اهالی خیابان سعدی به‌خوبی این خیابان را می‌شناسند. خانه صادق هدایت در تهران و در خیابان سعدی، خیابان سروش‌الدین تقوی واقع شده است. متاسفانه بازدید از این خانه برای عموم فعلا ممکن نیست. ورود به خانه هدایت تنها با هماهنگی با مالک آن که بیمارستان امیراعلم است، ممکن می‌شود.
آدرس خانه صادق هدایت: تهران، خیابان سعدی، خیابان سروش‌الدین تقوی
سخن آخر
خانه صادق هدایت در تهران یکی از تاریخی‌ترین خانه‌های این شهر است که متاسفانه به‌دلیل کوتاهی میراث فرهنگی، مهجور مانده است. این خانه محل زندگی صادق هدایت بوده و دارای معماری قاجاری با وسعت بالایی است. امیدواریم به‌زودی با مرمت و بازسازی آن، بتوانید از این بنا بازدید کرده و از تماشای آن لذت ببرید.