آیا کاخ صد ستون را می‌شناسید؟ آیا با مجموعه آثار باستانی تخت جمشید آشنایی دارید؟ اگر این سوال‌ها ذهن شما را به خود درگیر کرده در در این مطلب سعی داریم تا یکی از جاهای دیدنی شیراز را که بسیار زیباست و از آثار باشکوه دوران هخامنشیان بوده را به شما معرفی کنیم. تا پایان همراه ما باشید تا بیشتر با کاخ صد ستون شیراز یا تالار تخت آشنا شوید.
معرفی کاخ صد ستون تخت جمشید
مردم کاخ صد ستون را با نام تالار تخت می‌شناسند. کاخ صد ستون از کاخ‌های مجموعه تخت جمشید است؛ اما متاسفانه دیگر هیچ کدام از این ستونها وجود ندارند. در پی تخریب‌هایی که صورت گرفته تنها سنگ‌نگاره‌های آن مانده و درگاه‌ها سالم ماندند. کاخ صد ستون شیراز در کوشک شاهی تخت جمشید و در قسمت شرقی از کاخ آپادانا قرار دارد. در حدود ۴ سال قبل از میلاد مسیح ساخت کاخ به دستور خشایار شاه شروع شد؛ اما او نتوانست این اثر را ببیند و از دنیا رفت؛ اما اردشیر اول کار ناتمام او را تکمیل کرد. تالار اصلی این کاخ بر ۱۰ ردیف ده تایی ستون ایستاده بود؛ از این رو کاخ به این عنوان نام گرفت. متاسفانه تنها پایه‌های سنگین صد ستون مانده و اثری از خود ستونها وجود ندارد. یک ستون از کاخ در قسمت ایوان شمالی خودنمایی کرده و دارای دو سرستون بسیار زیبا است که البته این سرستون‌ها اکنون در ایران نیستند و در یکی از موزه‌های شیکاگو قرار گرفتند.
تاریخچه بنای کاخ صد ستون شیراز
همانطور که کمی قبل هم به این موضوع اشاره داشتیم دستور ساخت کاخ صد ستون به وسیله خشایارشاه صورت گرفت؛ اما کار را اردشیر یکم به اتمام رساند. اما اینکه چگونه به این موضوع پی برده‌ایم باید به سنگ پی بنا که هرتسفلد در بخش جنوب شرقی تالار پیدا کرد اشاره داشته باشیم. این مطلب در این سنگ پی حکاکی شده است. این خشت سنگی دارای ابعاد ۳۵*۳۵*۷/۵ است و هر دو طرف آن و یک لبه این سنگ با خط میخی نوشته شده است که اردشیر شاه گوید:
” این خانه خشایار شاه پدر من، پی‌اش را ریخت، به تایید اهورامزدا، من، اردشیر شاه آن را برآوردم و تمامش کردم.”
قسمت‌های مختلف کاخ صد ستون شیراز
کاخ صد ستون شیراز دارای بخش‌های مختلفی است و هر کدام از این قسمت‌ها با مساحت مشخصی و موقعیت مکانی خاصی قرار گرفته‌اند. این کار به جهت موقعیت مکانی که دارد در مجاورت حیاط شرقی آپادانا بوده و سطح آن هم ۲ متر پایین‌تر از کاخ مذکور است. از جمله قسمت‌هایی که می‌توانیم برای کاخ صدستون نام ببریم موارد زیر هستند:
تالار اصلی
در تالار اصلی 100 ستون بنا کرده بودند که ۱۴ متر هر کدام ارتفاع داشت. یک ایوان با ۱۶ ستون که در دو ردیف ۸ تایی قرار گرفتند در قسمت تالار اصلی بنا شده بود. پایه ستونها شکلی زنگوله‌ای داشت که این زنگوله‌ها بوده و ساقه داشتند. ترکیب زیبای گل و بوته و جلوه‌ای از درختان نخل به صورت بسیار زیبایی روی این ستونها حکاکی شده است. چهار سنگ نگاره متفاوت هم بر درگاه تالار نقش بسته است. صحن بارعام، اورنگ بران، شاه شیرکش، پهلوان هیولاکش از جمله این چهار سنگ‌نگاره هستند.
پیرامون کاخ
در اطراف کاخ‌ها، درگاه‌های شمالی به ایوان و یک حیاط بزرگ باز شده و در قسمت آخر این حیاط یک دروازه ناتمام قرار گرفته است. این بخش در زمان اردشیر سوم بنا شد. در بخش غربی حیاط هم دالانی باریک و بلند بوده که حیاط کاخ را از قسمت حیات آپادانا تفکیک خواهد کرد. خیابان سپاهیان خیابان بزرگی بوده که طولی ۹۰ متری و عرض 10 متری داشته که از دروازه ناتمام تا دروازه ملل امتداد دارد.
درگاه‌های شمالی
درگاه‌های شمالی نسبت به دیگر درگاه‌ها کمی بلندتر ساخته شده‌اند. درز درگاه‌های شمالی به شش ردیف کاملا مساوی بخش‌بندی شده و در قسمت بالای قاب آنها سنگ نگاره بارعام را حجاری کرده‌ند. تصویر اردشیر یکم در این سنگ نگاره به خوبی قابل رویت است که روی تخت فرمانروایی خود نشسته و روی او به سوی بیرون است. در برابر پای شاه دو عودسوز حجاری شده است. در روبروی پادشاه می‌توانید مردی را ببینید که در لباس مادی روبروی وی ایستاده و کمی به سمت جلو خم شده است.
درگاه‌های شرقی و غربی
این دو درگاه نسبت به درگاه شمالی کمی کوچکتر بوده و درگاه شرقی به صندوق خانه باز می‌شود. روی سنگ نگاره‌های پهن دو درگاه شمالی دیوار‌های شرقی و غربی می‌توانید شاه را مشاهده کنید که در حال جنگ با یک شیر است. این شیر روی دو پای خود بلند شده و شاه موی سر شیر را در دستان خود گرفته و با خنجری که در دست دیگرش دارد در شکم شیر فرو برده است.
درگاه‌های جنوبی
درگاه‌های جنوبی به دالانی بلند باز شده و دالان در گوشه غربی به یک اتاق کوچک می‌رسد که به وسیله پله به سوی شمال حرمسرا و کاخ سه دری راه عبور و مرور دارد. جرز قسمت داخلی درگاه را به چهار بخش تقسیم کردند و در قسمت بالای آن اردشیر شاه را مشاهده می‌کنید که به وسیله ۱۴ تخت‌بر حمل خواهد شد. شاه را از بخش زیرین شادروان شاهی و در سایه انسان بالدار به داخل تالار می‌برند.
کاربری کاخ صد ستون
با توجه به بررسی‌هایی که در ارتباط با کاربری کاخ صدستون صورت گرفته است می‌توان گفت این کاخ برای سلحشوران آن زمان مورد استفاده قرار گرفته است. طرح صد سربازی که بر درگاه‌های شمالی حجاری شده‌اند به احتمال زیاد نشان از صد فرمانده نگهبانان ویژه شاهی دارد. هر کدام از این فرماندهان نه سرباز را فرماندهی کرده و این موضوع را می‌توان از موقعیت و وسعتی که خیابان سپاهیان دارد متوجه شد. اگر هر کدام از سربازها را در ۹۰ سانتی‌متر مربع جایی دهیم، هزار شخص نگهبان نخبه شاهی به یک مستطیل ۹۰×۹/۰ و دقیقاً به اندازه وسعت همان خیابان نیاز داشتند و از این رو در این خیابان می‌توانستند جای بگیرند و به حیاط شمالی صدستون راه پیدا کنند.
کاخ صد ستون کجاست؟
اگر برایتان سوال شده است که کاخ صد ستون در کجای شیراز قرار گرفته است باید به شما بگوییم که زمانی که به سوی تخت جمشید می‌روید، می‌توانید در همین مجموعه تاریخی و باستانی کاخ صد ستون را مشاهده کنید. برای رفتن به کاخ صدستون تنها کافیست فاصله ۷۰ کیلومتری شیراز تا تخت جمشید را بپیماید و به این مجموعه تاریخی برسید.
جمع بندی
در این مقاله درباره کاخ صد ستون صحبت کردیم. به جرات می‌توان گفت شکوه و هنری که در تخت جمشید و کاخ‌های آن وجود دارد را در هیچ کجای دنیا نمی‌توان مشاهده کرد. بخش زیادی از کاخ باستانی صد ستون بعد از اینکه به آتش کشیده شد از بین رفت؛ اما با وجود همه این حرف‌ها هنوز هم جلال و عظمت این مکان پابرجا است؛ اگر کمی در میان آثار متعددی که در تخت جمشید قرار گرفته است قدم بزنید از هنر و معماری که در ۲۵۰۰ سال پیش ایران وجود داشته قطعاً شگفت زده خواهید شد. تاریخ و فرهنگ ایران بسیار غنی است و با پای گذاشتن در این مکان می‌توانید بخشی از آن را از نزدیک مشاهده کنید. در صورتی که به اطلاعات بیشتری در ارتباط با تخت جمشید یا ساعت بازدید کاخ صد ستون نیاز داشتید، می‌توانید با کارشناسان ما در الماس تریپ ارتباط برقرار کنید.