ارگ کریم خان زند یکی از تاریخی‌ترین مکان‌های گردشگری شیراز است که اگر بخواهیم همه چیز را در مورد ارگ کریم خان مورد بررسی قرار دهیم بهتر است بدانید معماری و تاریخچه‌ای غنی را به خود اختصاص داده است. سوالات زیادی مانند این سوال که ارگ کریم خان در چه سالی ساخته شد؟ چقدر قدمت دارد؟ ساعت بازدید از ارگ چه زمانی است و به بسیاری از سؤالات این‌چنینی به صورت مختصر ولی مفید پاسخ خواهیم داد. به هر حال ارگ کریم خان یکی از محبوب‌ترین ارگ‌های ایران است که باید اطلاعات قابل قبولی از این بنای تاریخی کشور خود داشته باشید.
تاریخچه ارگ کریم خان زند
ارگ کریم خان زند یکی از جذاب‌ترین آثار تاریخی شهر شیراز است که متعلق به دوره زندیه بوده و در حال حاضر دقیقاً در مرکز شهر قرار گرفته است.سال ساخت ارگ کریم خان به ۱۳۸۰ هجری قمری بر می‌گردد. البته کاربری‌های متفاوت دیگری را نیز در ادوار مختلف داشته است و در حال حاضر جزء آثار ملی است.
کریم خان میدانی به نام توپخانه را بنا کرد که یکی از بخش‌های توپخانه ارگ است. متاسفانه در دوره محمدخان بسیاری از آثار دوره زندیه تخریب شد؛ ولی ارگ کریم خان از این قضیه مصون ماند و حتی به عنوان دارالحکومه در دوره قاجار از آن استفاده شد..
البته در طی سال‌های مختلف و متمادی بنای اولیه ارگ با خرابیهایی روبرو شد که خرابی‌های آن را با استفاده از گچ پوشش می‌دادند. در سال ۱۳۱۰ با تغییر کاربری فضاهای جدیدی را ارگ به خود دید و بخش‌هایی را نیز از دست داد؛ چرا که در این دوره پهلوی تصمیم گرفت تا برای اسکان زندانیها تالار ارگ را به 2 طبقه تقسیم کند که در این دو طبقه ۴ الی ۶ سلول ساخته شد و سپس تمامی نقاشی‌ها و تزئینات را با گچ پوشش داد و از ارسی دیواری به صورت کاملاً ضخیم استفاده کرد. در سال ۱۳۵۰ یادگار دوره زندیه تحت مالکیت فرهنگ و هنر و حکومت پهلوی دوم قرار گرفت و در سال 1351 در آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری ارگ کریم خان
سبک معماری ارگ کریم خان به صورت معماری نظامی و مسکونی است.
اگر بخواهیم در مورد پلان آن صحبت کنیم، شما یک پلان مستطیل شکل را می‌توانید برای این 2 بخش در نظر بگیرید. مساحت ارگ کریم خان چیزی حدود ۱۳ هزار متر مربع است و زیربنای هزار متر مربعی دارد. مواد و مصالحی که برای ساخت ارگ کریم خان زند به کار رفتهاند، بسیار مرغوب و درجه یک بوده‌اند و صد درصد سازندگان آن افراد ماهر و کاربلدی بودند که قطعا تجربه بالایی داشتهاند. مرمت ارگ کریم خان از چندین سال قبل آغاز شده است تا در آینده با موزه ارگ کریم خان روبرو شوید و بدون هیچ‌گونه اغراقی می‌توان گفت، بنای ارگ کریم خان یکی از ماهرترین سبک‌های معماری را به خود دیده است و به همین دلیل، بهتر است به صورت بخش به بخش به بررسی این بنای فوق‌العاده خاص در این شهر زیبا بپردازیم.
⦁ دیوار ارگ
دیوار ارگ امنیت این مجموعه را تأمین می‌کند. ارتفاع ۱۲ متری دیوار بدون هیچ‌گونه تزییناتی در کنار ضخامت 3 متری را نباید نادیده بگیرید. 4 برج با ارتفاع ۱۴ متر در 4 طرف دیوار احاطه شده‌اند. این برج‌های 3 طبقه، شامل اسلحه‌خانه، دیدبانی و محل استراحت سربازان بوده است.
صحنه نبرد رستم با دیو سپید متعلق به تابلویی است که در نمای بیرونی و البته نقاشی سردر ارگ کریم خان به صورت کاشیکاری از دوره قاجار به یادگار مانده است. تا حدودی می‌توان بن مایه معماری کاخ صد ستون را به معماری ارگ کریم خان شبیه دانست.
⦁ اتاق‌های ارگ
اگر بخواهم در مورد اتاق‌های ساختمان ارگ کریم خان با شما صحبت کنم، باید بگویم این اتاق‌ها در ضلع‌های شمال، غربی و جنوبی ارگ قرار گرفتهاند و می‌توان گفت بخش مسکونی و نمای داخلی ارگ کریم خان زند را به خود اختصاص داده‌اند. ضلع‌های شمالی، غربی و جنوبی این ارگ هر کدام دارای یک ایوان بزرگ به همراه 2 ستون سنگی و 6 اتاق در 2 طرف خود هستند که این اتاق‌ها کاملاً به یکدیگر مشرف هستند و ورودی آن‌ها روبه‌روی یکدیگر قرار گرفته است. در قسمت پشتی اتاق هم فضایی به عنوان پستو قرار دارد که این فضا را در قدیم به استراحت غلامان اختصاص می‌دادند. بدون شک، اتاق‌های ارگ را می‌توان جزء جاهای دیدنی و جذاب ارگ کریم خان در نظر گرفت.
⦁ اتاق‌های شاه نشین
شاه نشین هم یکی دیگر از بخش‌های ارگ است که در سبک معماری آن خوش درخشیده؛ چرا که شاه نشین، اتاقی بزرگ با سقفی بلند است که به صورت 3 دری و 5 دری می‌توان این اتاق‌ها را مشاهده کرد. اتاق‌های شاه نشین در اضلاع شمالی، غربی و جنوبی با تزییناتی قابل قبول به چشم می‌آیند.
برای زمستان شاه‌نشین شمالی، برای تابستان شاه‌نشین غربی و شاه‌نشین جنوبی هم به صورت 4 فصل مورد استفاده قرار می‌گرفت. شاه‌نشین شمالی تزیینات گل شاه عباسی را به خود اختصاص داده است. تزیینات مارپیچ هم اوج هنر معماری را در شاه‌نشین اصلی در ضلع غربی به نمایش می‌گذارد که البته جنوبی هم از این قضیه مستثنی نیست و تزیینات ارگ کریم خان بیشتر در شاهنشینها به چشم می‌آید.
این تزئینات شامل شیشه‌های رنگی، طاقچه، ازاره، دوال، مقرنس و… هستند. حتی طلا جیوه برای طراحی این تزئینات به کار گرفته شده است و مقرنس‌های گچی روی دیوارها و سقف‌ها هم بسیار خاص و منحصر به فرد هستند. نقاشی‌های عصر صفوی هم تزیینات این ارگ را تنها نذاشته‌اند.
مجسمه‌های ارگ کریم خان را در زیر بادگیری بزرگ در یک ایوان منحصر به فرد می‌توانید مشاهده کنید. این مجسمه‌های مومی متعلق به فرد حاکم (کریم خان)، دولتمردان و اطرافیان وی است که شکل و شمایل آن زمان را به نمایش می‌گذارند.
⦁ حمام ارگ
حمام ارگ کریم خان یک حمام اختصاصی در ایران است که تنها خانواده‌های سلطنتی حق استفاده از آن را داشتند. این حمام دقیقاً در جنوب شرقی ارگ واقع شده است و شامل بخش‌هایی همچون نشیمنگاه، سکو، رختکن، حوضی به صورت 8 گوشه، گرم‌خانه و خزینه است که حتی حمام هم تزیینات قابل قبولی را به خود دیده است؛ به همین دلیل است که ارگ کریم خان به عنوان یکی از جاهای دیدنی شیراز این‌چنین مورد توجه و استقبال قرار گرفته است.
چرا ارگ کریم خان از نظر تاریخی بسیار جایگاه ویژه‌ای دارد؟
ارگ کریم خان یکی از مکان‌های تاریخی شیراز به شمار می‌آید که شما را با معماری تخت جمشید و معماری دوره صفویه به صورت ترکیبی روبرو می‌کند. شیراز پایتخت زندیه بوده است و به خاطر نزدیکی به اصفهان از معماری دوره صفویه هم بهره برده است. این بنا به دلیل نوع کاربری خود مسکونی و نظامی بوده است و به صورت 2 تیکه انتخاب شده است. این مجموعه به مکان‌های تاریخی زیادی نزدیک است که موزه پارس، بازار وکیل، مسجد وکیل و حمام وکیل را شامل می‌شوند. تا حدودی این ارگ با وجود ساختار نظامی بودن خود ولی حالت یک باغ را حفظ کرده است.
شماره تلفن و آدرس ارگ کریم خان در شیراز
عکس قدیمی ارگ کریم خان مربوط به ۱۲۲ سال پیش و در زمان قاجار است که ما در ادامه این عکس را برای شما درج خواهیم کرد تا بتوانید با نمای ارگ کریم خان زند در آن روزها آشنا شوید و برای کسب اطلاعاتی همچون شماره تلفن ارگ کریم خان باید بدانید که برای تماس با این مجموعه می‌توانید با شماره تلفن 32247648 07 در تماس باشید. قیمت ورودی ارگ کریم خان برای گردشگران ایرانی و خارجی تعرفه‌ای متفاوت را برآورد می‌کند. برای پاسخ به این سؤال که ارگ کریم خان چند سال قدمت دارد؟ باید قدمتی 256 ساله را برای این ارگ تاریخی در نظر بگیرید. حال که درباره ارگ کریم خان با شما صحبت کرده‌ایم، بهتر است به آدرس این مکان تاریخی هم اشاره‌ای داشته باشیم که شمال شرق میدان شهدا شیراز واقع شده است و شما عزیزان از ساعت 8 الی 18 می‌توانید برای بازدید به این مکان گردشگری و تاریخی مراجعه کنید.
مسیر دسترسی به ارگ کریم خان بسیار سرراست است. اگر با اتوبوس قصد داشته باشید به ارگ برای بازدید مراجعه کنید، باید ترمینال ولیعصر (عج) را انتخاب کنید و سوار اتوبوس شوید تا در سپس در ایستگاه نارنجستان پیاده شوید و ایستگاه زندیه هم به عنوان ایستگاه مترو می‌تواند شما را به نزدیک‌ترین فاصله به ارگ کریم خان زند برساند. شما می‌توانید با مشاورین ما در الماس تریپ در ارتباط باشید و در مورد خدمات راهنمای ارگ کریم خان اطلاعات بیشتری به دست آورید.
سخن پایانی
ارگ کریم خان زند همان‌طور که درباره آن صحبت کرده‌ایم، یکی از تاریخی‌ترین و قدیمی‌ترین ارگ‌های کشور در استان فارس است. بهتر است بدانید که این ارگ با سابقه با وجود تنفر محمدخان قاجار از کریم خان باز هم تخریب نشده است و به همین دلیل، تا حدودی شما با همان ساختار اولیه ارگ روبرو هستید. در مورد تاریخچه و سبک معماری این مکان تاریخی هم با شما صحبت کرده‌ایم، تا به اهمیت و جایگاه این ارگ محبوب و معروف در استان فارس بیشتر پی ببرید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاورین الماس تریپ در این زمینه در ارتباط باشید.