موزه عبرت ایران یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی است که بازدید از آن برای کسانی که تصوری از زندان‌های زمان پهلوی ندارند، خالی از لطف نیست. موزه‌های دیگری در ایران مانند موزه مقدم هم هستند که از نظر جنبه تفریحی و گردشگری کاملا با موزه عبرت ایران متفاوتند. در این مقاله می‌توانید با موزه عبرت ایران و بخش‌های مختلف آن بیشتر آشنا شوید.
هر آنچه باید از موزه عبرت ایران بدانید
موزه عبرت ایران برخلاف موزه‌های دیگری همچون موزه هنرهای معاصر، برای حفط و نمایش ارزش‌های هنری و اشیاء گران‌قیمت تاسیس نشده است. این موزه که یکی از زندان‌های مخوف و وحشتناک زمان شاه بوده، امروزه تبدیل شده است به محلی که رنج‌ها و سختی‌های زندانیان و قصی‌القلب بودن زندان‌بانان را نشان می‌دهد. در واقع بهتر است بگوییم هدف از گردشگری و بازدید این موزه تفریح و خوش‌گرانی نیست. برای این اهداف و مشاهده آثار ارزشمند و ملی می‌توانید از موزه‌های دیگری مثل موزه جواهرات ملی ایران بازدید کنید.
معماری این زندان به نحوی است که به هیچ عنوان امکان فرار زندانیان وجود ندارد. راهروهای تودرتو و تنگ این زندان در کنار دیوارهای بلند آن گواه بر این است که در این زندان شکنجه‌ها و رفتارهای خشونت آمیز زیادی با زندانیان میشد.
این زندان که در نوع خود یک زندان مدرن و ضد زلزله بوده است، توسط معماران آلمانی و به دستور رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۱۱ ساخته شد. در دوره پهلوی دوم کاربرد این زندان کمی تغییر کرد و بیشتر شکنجه‌گاه و محلی برای اعتراف‌گیری از زندانیان سیاسی بود.
افراد معروف و به‌نامی همچون رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌‌الله خامنه‌ای، آیت الله هاشمی رفسنجانی، سید محمد بهشتی، شهید رجایی، اسدالله لاجوردی و… از زندانیان سیاسی این زندان بوده‌اند.
معرفی بخش‌های مختلف موزه عبرت ایران
موزه عبرت ایران شامل چندین بخش و اتاق است که هر کدام نمادی برای معرفی موضوعات خاصی هستند که در ادامه آورده شده است:
-
ورودی
در ورودی موزه شما خودروهایی مانند پژو و بنزهای ضدگلوله را مشاهده می‌کنید که برای ماموران ساواک بوده و جهت دستگیری افراد سیاسی استفاده میشد. علاوه بر این‌ها، لیموزین‌های ارتشبد حسین فردوست، رئیس دفتر ویژه اطلاعات و تیمسار نعمت الله نصیری، سومین رئیس ساواک نیز در ورودی موزه قرار داده شده‌اند. دیوارهای منتهی به زندان با پلاک‌هایی پوشیده شده‌اند که روی هرکدامشان اطلاعات زندانیان سیاسی درج شده‌است.
-
اتاق افسر نگهبان
زندانیان بعد از ورود به زندان به اتاق افسر نگهبان برده می‌شدند تا لباس‌ها و وسایل شخصی‌شان را تحویل داده و لباس زندان را بپوشند.
-
اتاق‌های شکنجه
اتاق‌هایی در این موزه با نام اتاق شکنجه هستند که به طور نمادین مجسمه‌ها و پیکره‌هایی از افراد در حال شکنجه در آن‌ها قرار دارد. برای انواع شکنجه‌ها در این زندان، از کشیدن ناخن و شلاق زدن گرفته تا آویزان شدن از سقف و حتی شوک الکتریکی نمادی با چهره‌های زخمی گذاشته شده‌است تا بازدیدکنندگان با اتفاقات آن روزهای قبل انقلاب بیشتر آشنا شوند.
-
اتاق پانسمان
اتاق پانسمان به ظاهر اتاقی برای درمان زخم‌های زندانیان بود، اما به‌دلیل عدم استفاده از سر کننده و رفتارهای خشونت آمیز با بیماران، نوعی اتاق شکنجه به حساب می‌آمده است.
-
محل ملاقات زندانیان
در این اتاق زندانیان می‌توانستند در حضور نگهبان با خانواده خود دیدار داشته باشند.
-
یادبودهای زندانیان
شاید تنها بخش جالب و دیدنی موزه، یادگاری‌هایی است که زندانیان از خود به‌جای گذاشته‌اند. معروف‌ترین این یادبودها، یک گلدان با گل‌های ساخته شده از قرص آسپرین است که بانو طاهره سجادی آن‌را خلق کرده است.
-
عکاسخانه
در این اتاق برای شناسایی و پرونده‌سازی زندانیان از آن‌ها عکس گرفته میشد.
-
سلول‌های عمومی و انفرادی
ساختمان زندان دارای چهار بند انفرادی است که شامل ۸۶ سلول، دو بند عمومی با ۱۸ سلول ۳۰ متری بوده که تقریبا ۲۵۰ نفر را در خود جای داده‌بود.
-
اتاق رییس زندان
اتاق رییس کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک به صورت همان طراحی سابق خود بازسازی شده است. بیشتر نقشه‌های عملیاتی در این اتاق گرفته میشد.
-
بند مشاهیر
در بند مشاهیر می‌توانید چهره‌های سیاسی که به صورت مجسمه به نمایش گذاشته‌اند را مشاهده کنید. معروف‌تربن این افراد شهید بهشتی، شهید قدوسی، آیت الله طالقانی، شهید رجایی و… بوده‌اند.
-
اتاق معرفی خاندان پهلوی
در اتاقی از موزه عبرت، تصاویری از خاندان پهلوی را مشاهده خواهید کرد.
-
اتاق اسلحه
در یکی از اتاق‌های موزه، اسلحه‌ها، وسایل نظامی و ابزار جاسوسی آن دوران برای آشنایی بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته شده است.
آدرس موزه عبرت ایران کجاست؟
موزه عبرت ایران در میدان امام‌خمینی و در خیابان یارجانی واقع شده‌است.
شماره تماس موزه عبرت ایران: ۰۲۱-۶۶۷۲۲۰۹۶-۷
برای بازدید از این موزه می‌توانید در تمامی روزهای هفته از ساعت ۹ تا ۱۳ و ۱۴ تا ۱۷ به این موزه مراجعه کنید. بلیط موزه عبرت ایران برای ایرانیان تقریبا ۳۰۰۰ تومان و برای اتباع خارجی ۱۰,۰۰۰ تومان است. محدوده سنی افرادی که قصد بازدید از موزه را دارند، عموما بالای ۱۵ سال است، زیرا تصاویر و فضای داخل موزه برای کودکان مناسب نیست.
سخن آخر
اگر قصد بازدید از موزه عبرت ایران را دارید باید خود را برای محیطی مخوف و تصاویری دردآور آماده کنید. در واقع هدف از راه‌اندازی این موزه این است که علاقمندان بدانند که چه افرادی و تحت چه شرایط دشواری برای این کشور شکنجه شده‌اند. شاید در این موزه هیچ شی ارزشمندی پیدا نشود، اما از نظر ملی یادبود خاطراتی است که هرگز فراموش نمی‌شود.