برخلاف تصور برخی مردم، مشهد تنها یک شهر زیارتی و مذهبی نیست و علاوه بر جاهای تفریحی مکان‌های مختلف دیگری نیز دارد؛ از میان جاهای دیدنی مشهد می‌توان به موزههای آن اشاره کرد که هر کدام مختص به آثار مختلف و معرف فرهنگ، جایگاه و وسایل ارزشمند دوره‌های متفاوت تاریخ هستند. در این مطلب به معرفی این موزه‌ها خواهیم پرداخت.
موزه بزرگ خراسان
یکی از جاهای دیدنی و تاریخی مشهد موزههای مشهد موزه بزرگ خراسان است که در نزدیکی پارک کوهسنگی این شهر قرار دارد. موزه بزرگ خراسان در سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. ساختمان این موزه بزرگ از متشکل از ۱۲ طبقه با ۴ ورودی متفاوت است؛ بنابراین از چهار جهت مختلف می‌توانید وارد ساختمان موزه شوید. بخش بزرگی از این مکان به نام دکتر میرفندرسکی است. داخل موزه بزرگ خراسان شامل بخش‌ها و قسمت‌های مختلف می‌شود و در همه بخش‌ها مخازنی جهت نگهداری اشیاء مختلف تاریخی به چشم می‌خورد.
این موزه از امکانات خدماتی و رفاهی مجهزی برخوردار است که شامل سالن اجتماعات، نمازخانه، سرویس بهداشتی، کتابخانه و راهنمای موزه خواهد شد. بازدید از موزه بزرگ خراسان همه روزه و به این صورت است؛ جمعه تا چهارشنبه ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر و پنج‌شنبه‌ها ۹ صبح تا ۵ عصر، هزینه بازدید نیز به ازای هر نفر ۳ هزار تومن خواهد بود.
آثار موجود در طبقات مختلف این موزه شامل موارد زیر است:
بخشی از آثار متعلق به دوره‌های هخامنشیان، سلوکیان، ساسانیان و اشکانیان است
بخش دیگر آن مربوط به دوران اسلامی و قرآن‌های منسوب به ائمه‌اطهاررا می‌توانید مشاهده کنید.
در بخش دیگر این آثار نیز انواع قرآن‌های نفیس، شیشه، کتاب و فرشینه‌های با ارزش مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ نگهداری می‌شود.
موزههای آستان قدس
معروف‌ترین موزه مشهد مربوط به آستان قدس رضوی است که دارای ساختمان‌هایی متفاوت است و هر کدام یک موزه مجزا به حساب می‌آیند. موزه آستان قدس مساحتی بیش از هزار متر مربع دارد که در آن حدود ۳۰۰ آثار هنری و صنایع دستی هست. صنایع دستی مختلف با قدمتی بیش از هزار سال در این موزه نگهداری می‌شود. نکته مهم در رابطه با این موزه این است که همه اشیاء موجود در این مکان اهدایی هستند.
موزه مرکزی
موزه مرکزی یکی از ساختمان‌های موزه آستان قدس است که در آن آثار مختلف و با ارزشی وجود دارد. در این موزه گنجینه‌های حرم رضوی، نجوم و ساعت، سلاح‌های سرد و گرم، تمبر و اسکناس، ظروف زینتی، صدف و حلزون‌های دریایی، هنرهای تجسمی و سکه و انواع مدال نگهداری می‌شود. هزینه ورود برای بازدیدکنندگان به این موزه ۵ هزار تومان است و ساعت بازدید از این مجموعه ۸ صبح تا ۵:۴۵ دقیقه عصر و در تابستان و ایام نوروز تا ساعت ۸:۴۵ دقیقه شب خواهد بود.
موزه فرش
از جمله موزههای آستان قدس می‌توان به ساختمان موزه فرش اشاره کرد که دارای سه طبقه مختلف و متعدد است. این موزه از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۹ شروع به ساخت و جمع‌آوری آثار مختلف کرد و در نهایت در سال ۱۳۹۰ افتتاح شد. در طبقه اول این ساختمان انواع قالی که همگی بافت مناطق شرق، غرب، شمال غرب کشور و عشایر هستند نگهداری می‌شود. طبقه همکف این موزه نیز به انواع قالی‌های دوران صفوی اختصاص دارد. هزینه ورود به این مجموعه ۵ هزار تومان است و ساعت بازدید ۸ صبح تا ۱۲:۳۰ دقیقه ظهر خواهد بود.
موزه قرآن
موزه قرآن در یکی دیگر از ساختمان‌های آستان قدس قرار دارد که در آن شاهد بخش‌های مختلف از آثار ارزشمند خواهید بود. در این ساختمان گنجینه قرآن، آثار مختلف از اهدایی‌های سید علی خامنه‌ای، آثار اهدایی استاد فرشچیان، ابزار کتابت و تالار مرقعات وجود دارد. هزینه‌ای که برای بازدید از این مجموعه باید بپردازید ۲ هزار تومان است و از ساعت ۸ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر می‌توانید برای بازدید از این ساختمان بروید.
حمام مهدی قلی بیگ
در بخش دیگر آستان قدس ساختمان دیگری به نام حمام مهدی قلی بیگ وجود دارد که توسط فردی با همین نام بنا شده است. این حمام تا سال ۱۳۷۶ به صورت رایگان در اختیار زائران قرار می‌گرفت؛ از آن پس به تدریج استفاده از حمام‌های عمومی منسوخ شد؛ به همین دلیل در سال ۱۳۸۵ این مکان از حمام به موزه تغییر یافت.
این مکان به عنوان موزه وسایل مختلفی نگهداری می‌شود که شامل پوشاک سنتی اقوام مختلف، وسایل سنتی و لوازم آرایشی و وسایل مورد نیاز برای استحمام خواهد بود. در این ساختمان بخش دیگری وجود دارد که به کتابخانه اختصاص یافته و هزاران جلد کتاب نفیس که در طول ۸۰ سال گذشته وقت آستان قدس شده است در آن وجود دارد.
باغ موزه نادری مشهد
باغ موزه نادری یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد برای تفریح است که در دسته موزههای معروف مشهد قرار دارد و آثاری که در آن نگهداری می‌شود به دوران نادرشاه تعلق دارد. نادرشاه یکی از مقتدرترین پادشاهان ایران بود که فتوحات بسیاری را در کارنامه خود ثبت کرد. آرامگاه نادرشاه در شهر مشهد قرار دارد و می‌توان گفت بعد از بارگاه و آرامگاه امام رضا (ع) مهم‌ترین جای دیدنی مشهد محسوب می‌شود. در سال ۱۳۴۲ ساختمان اصلی باغ موزه نادری توسط یکی از نوابغ معماری ایران هوشنگ سیحون طراحی شد.
در باغ نادری و در کنار آرامگاه نادرشاه دو تالار بزرگ که به موزه تعلق دارد نیز می‌توان مشاهده کرد. در این دو سالن بزرگ می‌توانید شاهد آثار زیبا و دیدنی و انواع اسلحه متعلق به دوران نادرشاه افشار باشید. علاوه بر آرامگاه کوچک نادرشاه مجسمه وی نیز طراحی و ساخته شده که در این مکان می‌توانید آن را مشاهده کنید. مجسمه نادرشاه به همراه تصویر سربازانش توسط یکی از شاگردان کما‌ل‌الملک به نام ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
ناگفته نماند که آرامگاه یکی از سرداران صاحب نام خراسان محمد تقی خان پسیان نیز در این باغ موزه قرار دارد. این موزه در چهارراه شهدا مشهد قرار دارد. برای بازدید از این مجموعه می‌توانید همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۷ مراجعه کنید.
موزه آیین‌های پهلوانی مشهد
یکی از موزههای که به ورزش باستانی و ایرانی یا در واقع ورزش زورخانه اختصاص دارد موزه آیین‌های پهلوانی مشهد است. یکی از مرشدهای مشهدی به نام علی اکبر قاسمی معروف به پهلوان رستم برای این که ورزش سنتی ایرانی و آیین پهلوانی ماندگار باشد و برای نسل‌های دیگر به جا بماند اقدام به ساخت موزه‌ای با همین نام کرد و تمام مراحل ساخت و افتتاح موزه آیین‌های پهلوانی را شخص مرشد علی اکبر قاسمی به تنهایی انجام داد.
نکته جالب توجه این که تمامی آثار موجود در این موزه حاصل ۴۵ سال سفر این پهلوان به شهرهای مختلف کشور است. این موزه با نام موزه شه لافتی مشهد نیز شناخته می‌شود. این مکان حدود ۲ هزار متر مربع مساحت دارد که از دو بخش مجزا تشکیل شده است. در یک بخش از موزه گود زورخانه قرار دارد که در حال حاضر نیز برخی از علاقمندان و پهلوانان به این ورزش در این زورخانه مشغول این ورزش باستانی هستند؛ که می‌توانید به تماشای آن بروید.
در بخش دیگر این موزه وسایل قدیمی پهلوانان، آیین پهلوانی و لباس‌های آنان را می‌توانید مشاهده کنید. بازدید از این مجموعه بسیار جذاب است؛ چرا که در سراسر ایران موزه‌ای با این ویژگی خاص وجود ندارد. برای رفتن و بازدید از این مکان می‌توانید به نشانی مشهد، جاده توس، بلوار شاهنامه، چهاربرج، بهار ۲۴ مراجعه کنید. ساعت بازدید این موزه ۸ صبح تا ۴ عصر خواهد بود. موزه آیین‌های پهلوانی یکی از موزههای رایگان مشهد محسوب می‌شود.
موزه توس مشهد
موزه توس در واقع همان‌طور که از نامش پیداست در شهر توس قرار دارد؛ اما از آن جا که توس با مشهد فاصله چندانی ندارد آن را جزو موزههای مشهد می‌دانند. این موزه از جمله معروف‌ترین و مهم‌ترین موزه در مشهد به شمار می‌رود که به ابوالقاسم فردوسی استاد ادب و شعر فارسی تعلق دارد. موزه توس در قسمت پایینی آرامگاه فردوسی واقع شده است.
برای رفتن به این مکان می‌توانید به خراسان رضوی شهر مشهد به نشانی کیلومتر ۲۰ آزادراه، کنارگذر شمالی شهر توس مراجعه کنید. هزینه ورود به این موزه دیدنی ۵ هزار تومان و ساعت بازدید از آن در نیمه اول سال از ساعت ۸صبح تا ۸ شب و در نیمه دوم سال نیز از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر خواهد بود. ساختمان این موزه نیز همراه با سازه آرامگاه به دست هوشنگ سیحون استاد معماری ایران طراحی و ساخته شده است.
در بخش داخلی موزه آثار مختلفی مانند آثار سنگی مربوط به ماقبل تاریخ، عطردان، انواع پیه‌سوز و … که طی حفاری‌های متعدد به دست آمده نگهداری می‌شوند. انواع شاهنامه‌های نفیس و ارزنده و بسیار گران‌بها نیز در این موزه می‌توانید مشاهده کنید. به طور کلی این موزه به چهار دسته تقسیم شده است که عبارتند از:
بخش اول در این مجموعه شامل قطعات سفالی دوره اسلام و قبل از اسلام و انواع سکه متعلق به دوران اسلام است.
در بخش دوم این موزه وسایل سوارکاری، سپر، گرز، انواع تیر و کمان و وسایل و ابزار موسیقی قرار دارد.
در بخش سوم نیز انواع ظروف سفالی لعاب‌دار، ظروف سفالی معمولی و ظروف مفرغی متعلق به قرن چهارم و پنجم میلادی نگهداری می‌شود.
بخش پنجم موزه توس می‌توانید انواع نقاشی را مشاهده کنید که مربوط به دوران گذشته و دوره‌های مختلف تاریخ هستند.
موزه نان مشهد
موزه نان مشهد در سال ۱۳۹۰ افتتاح شد و در واقع جزو اولین موزههای تخصصی نان در کل کشور و البته خاورمیانه محسوب می‌شود. به طور کلی موزه‌ای با عنوان موزه نان در تمام دنیا فقط در ۱۳ کشور وجود دارد که از میان آنها می‌توان به معروف‌ترین موزههای نان در کشورهایی مثل برزیل، اسپانیا، لیتوانی، آلمان، سوئیس و روسیه اشاره کرد.
موزه نان مشهد در بلوار سازمان آب است که در روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۷ صبح تا ۲ بعد از ظهر می‌توانید از این مکان دیدن کنید. در این موزه درباره مراحل تولید نان به صورت تخصصی صحبت و در واقع به نمایش گذاشته شده است.
موزه نان مشهد بخش‌ها و قسمت‌های متعددی دارد که بدین شرح است.
در غرفه کشاورزی: مراحل بذر افشانی، گندم‌چینی یا برداشت گندم، خرمن‌کوبی و چک‌زدن به ترتیب قابل مشاهده است.
در بخش آسیاب‌بانی: دستاس، آسیاب و آسباد را می‌توانید مشاهده کنید.
در بخش دیگر این موزه با نام آتش و رقص اپر (رقص اپر یا همان رقص آفر یک نوع رقص باستانی که مربوط به دوران اشکانیان است، در آن زمان برای شکرگزاری به جهت برداشت محصولات کشاورزی این رقص انجام می‌شد) شاهد انواع تنور نظیر تنور سنگی، سفالی، تنورمال، عشایری، تنور حیاطی، ایستاده و ساج خواهید بود.
تصویر از موزههای زیبای مشهد
موزه آب مشهد
در کنار موزه نان در مشهد موزه آب نیز در این شهر وجود دارد. از آن جا که در گذشته برای به دست آوردن آب باید مراحل سختی را طی می‌کردند در این موزه به این چالش بزرگ اشاره شده و مراحل مختلف به دست آوردن و استفاده از آب را به نمایش در آورده‌اند. همان‌طور که می‌دانید در گذشته به سادگی الان آب در اختیار مردم نبود و برای استفاده از آب و گذراندن امورات خود باید مراحلی مانند استخراج آب، انبار کردن و در نهایت توزیع آب را انجام می‌دادند.
مردم ایران از زمان گذشته از جمله اقوامی بودند که بهترین روش را برای برداشت و توزیع آب به کار می‌بردند؛ بنابراین می‌توان گفت در طول تاریخ حتی در زمان هخامنشیان نیز مردم ایران از روش‌های مختلف مثل حفر قنات، ساخت آب‌انبار و یخدان استفاده می‌کردند که جزو ابتکارات آنان برای نگهداری و انتقال آب بود. موزه آب مشهد در سال ۱۳۸۷ با هدف به نمایش گذاشتن خلاقیت ایرانیان در گذشته فعالیت خود را آغاز کرد و آن را برای تمام دنیا به نمایش گذاشته است.
در این موزه انواع سازه‌های معروف و وسایل قدیمی که به منظور برداشت، نگهداری و انتقال آب مورد استفاده قرار می‌گرفت وجود دارد که همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۲ بعد ظهر می‌توانید از این مکان دیدنی بازدید کنید.
موزه علوم‌شناسی مشهد
موزه علوم‌شناسی یا علوم زمین یکی دیگر از موزههای علمی مشهد است که علاقه‌مندان خاص خود را دارد. این موزه جذاب در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد و بالغ بر ۱۰۰ نمونه سنگ، ۷۰۰ نمونه کانی، ۱۴ نمونه عنصر طبیعی، ۵۰ نمونه فسیل و ۶۰ نمونه سنگ با ارزش و قیمتی در آن نگهداری می‌شود. موزه علوم‌شناسی در مساحتی حدود ۴۵۰ متر مربع ساخته شده است و از جمله موزههای نفیس در زمینه علوم زمین‌شناسی به محسوب می‌شود.
این موزه در بلوار فکوری مشهد، بین فکوری ۵۵ و ۵۷ قرار دارد. از این مجموعه جذاب و دیدنی همه روزه غیر از روزها و ایام تعطیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۱ ظهر و ۶ عصر تا ۸ شب آماده میزبانی از بازدیدکنندگان خواهد بود. هزینه ورود و بازدید از این موزه نیز ۵ هزار تومان است.
موزه مردم شناسی مشهد
همان‌طور که می‌دانید در هر شهری یک موزه اختصاصی با عنوان موزه مردم‌شناسی وجود دارد تا به واسطه آن آداب و رسوم، پوشش و فرهنگ آن منطقه به مسافران و گردشگران معرفی شود. در مشهد نیز موزه مردم‌شناسی فرهنگ، پیشینه، شغل و … مردم خراسان به نمایش گذاشته شده است تا مسافران و توریست‌های این شهر بیشتر با فرهنگ این منطقه آشنا شوند. ساختمان این موزه بسیار قدیمی و قدمت آن به دوران تیموریان برمی‌گردد.
موزه مردم‌شناسی متشکل از ۹ اتاق با سقف‌هایی جناقی شکل است که ۸ اتاق آن به صورت قرینه روبروی هم قرار دارند. در این موزه علاوه بر مشاغل، لباس و فرهنگ مردم محلی خراسان آثار باستانی کشف شده این منطقه را نیز می‌توانید مشاهده کنید. گردشگران و مسافران برای بازدید از این مجموعه می‌توانند به نشانی ۱۰ کیلومتری جاده مشهد به شاندیز، ویرانی ۱۹ مراجعه کنند. هزینه ورود و بازدید نیز ۵ هزار تومان و همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر میزبان شما خواهد بود.
سخن پایانی
همان‌طور که بیان شد صرف نظر از جاهای دیدنی مشهد برای تفریح موزههای متعدد و مختلفی نیز در این شهر وجود دارند که هر کدام از جذابیت و زیبایی خاصی برخوردار هستند. در این مطلب سعی کردیم شما را با موزههای مختلف، آدرس موزههای مشهد و آثاری که در آنها به نمایش گذاشته می‌شود آشنا کنیم. هنگام سفر به مشهد بازدید از این موزه‌ها نیز خالی از لطف نیست.
