نارنجستان قوام شیراز به عنوان عمارتی در قلب استان فارس و یکی از جاهای دیدنی شیراز شناخته می‌شود که امروزه گردشگران زیادی از داخل و خارج علاقه خود را به بازدید این فوق‌العاده خاص دوره قاجار نشان می‌دهند. معماری این عمارت تلفیق 2 دوره قاجار و زندیه را در بر گرفته است و بهتر است بدانید که بازسازی و تعمیرات فراوانی را به خود دیده است. ما در ادامه بیشتر به بررسی باغ و همچنین عکس از نارنجستان قوام شیراز خواهیم پرداخت تا شما بتوانید بدون دغدغه به بازدید این باغ زیبا و موزه آن در شهر بهار نارنج بپردازید.
تاریخچه عمارت خاندان قوام در شیراز
در ابتدای کار چنانچه بخواهیم در مورد تاریخچه نارنجستان قوام شیراز استان فارس با شما صحبت کنیم، می‌توان گفت نارنجستان باغی متعلق به خاندان است که از خاندان‌های مهم دوره قاجار به شمار می‌آیند که در طی سالیان طولانی بر فارس حکومت می‌کردند.
باغ کلانتر، باغ عفیف آباد و حتی باغ دلگشا شیراز از جمله عمارت‌های خاندان قوام محسوب می‌شوند، محمد علی خان قوام الملک در سال ۱۲۵۷ به عنوان پسر قوام الملک اول، بعد از مرگ وی در دوره حکومتی ناصرالدین شاه قاجار خانه‌ای ساخت که در حال حاضر به عنوان نارنجستان قوام در شیراز در مورد آن صحبت می‌کنیم. متاسفانه در طول ساخت این عمارت، محمدعلی خان قوام الملک فوت کرد ولی پسر وی، محمد رضا خان قوام الملک سوم در سال ۱۲۶۱ خورشیدی ساخت عمارت را به پایان رساند. این خانه سپس به ابراهیم‌خان قوام الملک پنجم رسید که ابراهیم‌خان در دوره حکومت رضاخان پهلوی زندگی می‌کرد.
دلیل نامگذاری باغ نارنجستان
به خاطر درخت‌های نارنج باغ، خانه قوام الملک به نارنجستان قوام تغییر نام یافت. البته ابراهیم‌خان قوام در بنای اصلی تغییراتی را انجام داد و سپس در سال ۱۳۴۵ خورشیدی وی این بنا را برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و هنری به دانشگاه شیراز هدیه داد. سپس در سال ۱۳۴۸ مؤسسی آسیایی ایران‌شناس نارنجستان قوام ایران را در اختیار گرفت. این مؤسس با استفاده از بخش‌های فرهنگی و کمکهای فرح پهلوی به مرمت و بازسازی عمارت اقدام کرد. البته در دوره جنگ تحمیلی قسمتهایی از نارنجستان متاسفانه دچار آسیب و خرابی شد؛ اما مجدداً بازسازی و تعمیرات آن انجام و سپس عموم مردم توانستند از نارنجستان دیدن کنند. به خاطر داشته باشید که تا سال ۱۲۹۸ خورشیدی تزیینات اندرونی و ساختمان اصلی باغ ادامه داشت. توصیه ما به شما این است که بعد از بازدید از این عمارت از دریاچه صورتی شیراز هم دیدن کنید که حقیقتاً ارزش دیدن هم دارد.
خانه زینت الملوک
قسمت اندرونی باغ نارنجستان قوام شیراز به عنوان خانه زینت الملوک شناخته می‌شود که محل سکونت خانواده قوام است. البته خانه زینت الملوک جدا از نارنجستان قوام شیراز است؛ اما به عنوان اندرونی از آن یاد می‌کنند و از طریق یک تونل زیرزمینی بین عمارت اصلی و این خانه ارتباطی وجود دارد. زینت الملوک دختر حبیب‌الله قوام الملک چهارم، در این خانه سکونت داشت و به همین دلیل است که قسمت اندرونی باغ به این نام معروف شده است.
نوبت به بررسی معماری نارنجستان قوام شیراز می‌رسد که می‌توان گفت نارنجستان با توجه به مساحتی که دارد یعنی ۳۵۰۰ متر مربع، ۹۴۰ متر زیر بنا را در اضلاع مختلف شمالی، جنوبی و شرقی از آن خود کرده است. طبیعتاً سبک معماری دوره قاجار را باید برای عمارت نارنجستان در نظر گرفت با کمی تفاوت که از معماری دوره زندیه هم کمک گرفته و این‌چنین است که شما با تلفیق دو دوره تاریخی مهم در معماری این عمارت روبرو می‌شوید و می‌توان گفت این عمارت یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی شیراز از گذشته تا به امروز به شمار می‌آید.
عمارت اصلی
عمارت اصلی دقیقاً در نارنجستان قوام وجود دارد و در مقابل عمارت شما با یک حوض فوق‌العاده خاص و منحصربه‌فرد روبرو می‌شوید و زمانی که وارد محوطه اصلی می‌شوید با محوطه‌ای متقارن از انواع درختان نخل و نارنج مواجه خواهید شد که شما را برای رسیدن به عمارت اصلی آماده می‌کنند.
عمارت اصلی بعد از عبور از محوطه باغ به وجود می‌آید. عمارت اصلی دقیقاً در ضلع شمالی قرار گرفته و دارای 2 طبقه بوده و همچنین یک زیرزمین را باید برای عمارت اصلی در نظر گرفت. طراحی عمارت اصلی به سبک زندیه است ولی تزیینات آن از سبک قاجار نشأت میگیرد. مقرنس‌کاری سرستونها و نقاشی‌های رنگی روی سقف از جمله ویژگیهای عمارت اصلی به شمار می‌آیند که به لطف لطفعلی‌خان صورتگر نقاش مشهور این دوره، به وجود آمده است. در حال حاضر این عمارت ۲۰ اتاق دارد که هر کدام از این اتاقها به یکدیگر کاملاً مرتبط هستند که اتاق عمارت اصلی به تالار آینه یا شاهنشین معروف است. اتاقی سراسر آینه‌کاری شده است و تزئینات خاصی را به نمایش می‌گذارد.
ورودی عمارت نارنجستان
پلان باغ نارنجستان قوام شیراز در قسمت ورودی نارنجستان به سمت جنوب است که شما با یک درب چوبی از جنس ساج منبت‌کاری شده می‌توانید این درب ورودی را در نظر بگیرید. زمانی که از این درب عبور می‌کنید وارد هشتی می‌شوید که کاملاً سرپوشیده است و سقف هشتی مانند را با کاشیکاری، مقرنس‌کاری و آجرکاری با تزیینات خیره کننده مشاهده کنید؛ همچنین در سر در باغ نارنجستان قوام شیراز، کتیبه سنگی از جنس مرمر سرخ به چشم می‌آید که مزین به آیات قرآن کریم و ابیاتی از شاعری شیرازی به نام ستوده است.
چنانچه به تصاویر نارنجستان قوام در شیراز دقت کنید، محوطه باغ دارای یک طراحی کاملاً متقارن است که با درخت‌های نارنج و نخل کاملاً منظم کاشته شده‌اند و گذرگاهی برای رسیدن به عمارت اصلی را به وجود می‌آورد. آب‌نمایی با شکل‌های هندسی و گل‌کاری شده را هم در مسیر گذرگاه می‌توانید در نظر بگیرید.
آشپزخانه
تصاویر از نارنجستان قوام شیراز، آشپزخانه در ضلع شرقی را نشان میدهد که البته در گذشته محل اقامت خدمه هم بوده است. تعدادی اتاق، فواره سنگی و یک حوض را می‌توان در قسمت ضلع شرقی عمارت مشاهده کنید.
دیوان خانه
در ضلع جنوبی عمارت شما با شش اتاق روبرو می‌شوید که شامل دفتر کار و دیوانخانه است. دیوان خانه شامل ستونهای چوبی و منبت‌کاری شده با کفپوشهایی سفید و آبی‌رنگ که پنجرههای سنگی آن نورگیر هستند.
مکتب خانه
مکتب خانه هم در ضلع شرقی ایران قرار گرفته است که برای آموزش دادن، امور نامه نگاری، کتابت و خواندن قرآن از این قسمت استفاده می‌کردند. متاسفانه این قسمت با آسیب‌های زیادی روبرو شده است؛ اما در حال حاضر به بازسازی و مرمت آن پرداختهاند.
حمام گچینه
حمام گچینه قدمتی به سال 1300خورشیدی دارد و در دسته‌بندی ۵ حمام قدیمی شهر شیراز قرار گرفته است و با توجه به عکس باغ نارنجستان قوام شیراز مربوط به بخش‌های معماری این باغ، این حمام از طریق یک تونل به عمارت قوام ارتباط دارد و بخش‌های مختلفی را هم از جمله حمام خصوصی خاندان قوام در بر گرفته است.
موزه نارنجستان قوام شیراز
در مورد موزه نارنجستان قوام شیراز چیزی شنیده‌اید؟
این موزه یکی از موزههای بسیار مهم و حائز اهمیت شیراز است که دانشگاه شیراز در قسمت زیرزمین عمارت اصلی به احداث باغ موزه نارنجستان قوام شیراز پرداخته است. شما می‌توانید آثار بسیار مهم، گران‌بها و ارزشمندی را در این موزه مشاهده کنید. اشیاء زیادی در استان فارس توسط آرتور پوپ کشف شده‌اند که بسیاری از این آثار شامل انواع تابلو، سکه، ظرف، کاشی و موارد این‌چنینی دیگر است؛ همچنین آرتور پوپ کتاب‌هایی را به دانشگاه شیراز اهدا کرده است که در این باغ موزه می‌توانید مشاهده کنید. عمارت کلاه فرنگی شیراز هم بعد از باغ موزه نارنجستان می‌تواند مکان منحصربه‌فردی برای بازدید عموم باشد. این عمارت هم موزه پارس را در برگرفته است و به دوره زندیه اختصاص دارد. برای بازدید از موزه باغ قوام باید از ساعت 8 الی 20:30 مراجعه کنید. شماره تلفن نارنجستان قوام شیراز 07132224381 و در مورد آدرس موزه نارنجستان قوام شیراز هم شما می‌توانید به خیابان لطفعلی‌خان زند و نبش کوچه 24 مراجعه کنید.
نارنجستان قوام کجای شیراز است؟
شاید سوال شما هم این باشد که باغ نارنجستان قوام در شیراز کجای شیراز است؟
برای پاسخ به این سؤال می‌توان گفت این مکان تاریخی در خیابان لطفعلی‌خان زند واقع شده است که به راحتی با استفاده از وسایل نقلیه عمومی هم می‌توان از این عمارت باشکوه دیدن کرد؛ همچنین این عمارت در نزدیکی مسجد نصیرالملک قرار گرفته است که این مسجد هم یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شیراز به شمار می‌آید. توجه داشته باشید آدرس باغ نارنجستان قوام شیراز کاملاً سرراست است و در ابتدای سفر خود به این شهرستان استان فارس می‌توانید از این باغ فوق‌العاده خاص دیدن کنید. خاطرنشان می‌کنیم که ساعت کاری نارنجستان قوام شیراز هم از 8 الی 21 است؛ همچنین، ایستگاه ولیعصر نزدیک‌ترین ایستگاه مترویی است که دقیقاً در 1 کیلومتری نارنجستان قوام شیراز قرار گرفته است. در مورد ساعت بازدید نارنجستان قوام شیراز محدودیتی وجود ندارد و از همان الی 21 شما می‌توانید از باغ دیدن کنید.
سخن پایانی
به زبانی ساده و واضح به بررسی نارنجستان قوام شیراز پرداختهایم. اینکه نارنجستان قوام شیراز کجاست، در مورد معماری این باغ، بررسی موزه و بسیاری از موارد دیگر هم‌صحبت کرده‌ایم. متاسفانه برخی از افراد آن‌چنان که باید و شاید با مکان‌های تاریخی و گردشگری شیراز آشنایی ندارند و به همین دلیل، در هنگام سفر به شیراز شاید لذت واقعی را تجربه نکنند. شما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اماکن تاریخی و گردشگری شیراز می‌توانید با مشاورین ما در این مجموعه در ارتباط باشید.