شهر مقدس مشهد در فهرست آن دسته از شهرهایی است که از مکان‌های مذهبی و زیارتی بسیاری بهره می‌برد. می‌توان گفت وجود این زیارتگاه‌ها موجب شده است، سالانه تعداد بسیاری مسافر از سراسر دنیا به این شهر برای زیارت وارد شوند. علاوه بر زیارتگاه‌ها این شهر دارای جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری بسیاری است. بعد از حرم مطهر امام رضا (ع) می‌توان گفت گنبد خشتی مشهد از قدیمی‌ترین جاذبه‌های مذهبی است که طرفداران بسیاری دارد. ما در این نوشتار قصد داریم شما را با گنبد خشتی مشهد مقدس آشنا کنیم و اطلاعات بسیار مفیدی را در این زمینه در اختیار شما کاربران عزیز قرار دهیم. ما را تا پایان همراهی کنید تا با یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم آشنا شوید.
گنبد خشتی مشهد مقدس
بعد از حرم امام رضا، گنبد خشتی به‌عنوان قدیمی‌ترین مکان مذهبی در مشهد شناخته شده است. گنبد خشتی در دوران حکومت صفویان و به دستور شاه عباس اول روی مزار امیر سلطان غیاث‌الدین محمد بن امیر طاهر الموسوی که به سلطان محمد نیز معروف است، ساخته شد.
گنبد خشتی قدمتی 508 ساله دارد و از جاهای دیدنی تاریخی مشهد محسوب میشود که در آن قبر سید محمد جای دارد و به امامزاده گنبد خشتی مشهد نیز معروف است. دلیل محبوبیت این امامزاده را می‌توان به نسبت این شخص با امام موسی‌بن‌جعفر دانست. تاریخ وفات سید محمد به دوران حکومت شاهرخ تیموری باز می‌گردد.
اطلاعاتی درباره امامزاده سید محمد گنبد خشتی مشهد
این بنای تاریخی در شهر مشهد و مدفن امامزاده سید محمد از نوادگان امام رضا است. اجداد این سید بزرگوار نفوذ بسیاری در آن دوران داشتند؛ تا آنجا که در سده پنج تا نهم هجری اداره حرم را بر عهده گرفتند؛ به همین علت نام خاندان ایشان روی بسیاری از اشیای تاریخی آستان رضوی حک شده است.
معماری گنبد خشتی
معماری این بنای تاریخی، مذهبی را می‌توان به دو قسمت تقسیم کرد. یکی از این قسمت‌ها که در زیر گنبد قرار دارد، دارای چهار شاه‌نشین و هشت ورودی است. می‌توان گفت از علت‌های نام‌گذاری این مکان به گنبد خشتی وجود خشت‌های است که در ساخت این گنبد به کار رفته‌اند.
دو سنگ قبر در سرداب این گنبد وجود دارد و یک طاق برای آن استفاده کرده‌اند. همان‌طور که اشاره کردیم این گنبد دارای دو قسمت بوده که قسمت زیرین آن دارای تزیینات بسیار زیبا است؛ اما قسمت بیرونی آن در عین سادگی جلوه گری خاصی دارد.
این بنای تاریخی دارای دو کتیبه قرآنی است که آیاتی از سوره ملک و واقعه با خطی بسیار زیبا روی آن نوشته شده است. کتیبه‌ای که سوره واقع را بر آن نگاشته‌اند، در قسمت جنوبی و کتیبه‌ای که سوره ملک را روی آن نوشته‌اند، بر قسمت داخلی گنبد نصب شده است. به دستور میراث فرهنگی بین سال‌های 78 تا 80 مرمت‌هایی روی این بنا انجام داده‌اند.
مشخصات سنگ قبر امامزاده گنبد خشتی
درون بنا، آرامگاه سید محمد گنبد خشتی یا همان شاهزاده محمد قرار دارد. سنگ قبر این امامزاده دارای زیبایی و نقوش خاصی است. ابعاد سنگ 183 در 76 سانتیمتر و ارتفاع آن به 79 سانتیمتر نیز می‌رسد. این سنگ قبر به حالت صندوقی برش خورده است و آیات بسیاری از قرآن به خط کوفی و همچنین شجره‌نامه کامل امامزاده محمد تا حضرت علی با خطی بسیار بر آن به نوشتار درآورده‌اند. به دلیل تماس سنگ قبر با سطح زمین به مرور زمان دچار فرسایش شده است؛ اما قسمت‌های بالایی آن سالم هستند. قدمت این سنگ قبر به سال 832 قمری باز می‌گردد.
مرمت گنبد خشتی مشهد
گنبد خشتی نیز همانند دیگر آثار باستانی در طول تاریخ بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. از اولین مرمت‌هایی که روی این بنای تاریخی انجام داده‌اند، می‌توان به دوران قاجار اشاره کرد. با توجه به مستندات تاریخی، تمام قسمت‌های داخلی این بنا به مرمت نیاز داشته و قسمت‌هایی از گنبد نیز دچار فرسایش شده است؛ به همین دلیل در قسمت‌های مختلف آن عملیات بهسازی و بر نقوش آن نیز رنگ کاری‌های لازم انجام گرفت. این مرمت قبل از سال 1300 انجام شد. 78 سال بعد به دستور سازمان میراث فرهنگی خراسان، قسمت‌هایی که در زمان قاجار مرمت شده بود به صورت کامل بازسازی شد؛ مرمت این بنای مذهبی- تاریخی 4 سال به طول انجامید.
آدرس گنبد خشتی مشهد
از جمله مواردی که باعث محبوبیت این بنای تاریخی شد، فاصلهٔ کم آن با حرم مطهر امام رضا است. گنبد خشتی در فاصله 500 متری از حرم قرار دارد. شما می‌توانید با مراجعه به خیابان طبرسی، نرسیده به میدان طبرسی، بازارچه احسان کوچه خشتی از این مکان زیبا دیدن کنید.
در صورت تمایل می‌توانید تصاویری از گنبد خشتی مشهد را در مرورگر گوگل خود تماشا کنید و نسبت به قدمت این بنای تاریخی و مرمت‌هایی که روی آن انجام گرفته است، به صورت دقیق تحقیق کنید.
سخن پایانی
این بنای تاریخی مورخ 5 اردیبهشت سال 56 به شماره 616 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در لیست آثار تاریخی است که افراد بسیاری از آن بازدید می‌کنند.
