باغ ارم یکی از جاهای دیدنی شیراز است. از باغ دلگشا شیراز گرفته تا باغ عفیف آباد شیراز شما را شیفته خود خواهد کرد. در میان تمام باغ‌های سرسبز و متحیرکننده شیراز، باغ ارم مانند گل سرسبد این شهر، گردشگران زیادی را در تمامی فصول سال به خود جذب می‌کند. با ما همراه باشید تا از رمز و راز این باغ سرسبز و دیدنی مطلع شوید و لذت گردش در این باغ را دو چندان تجربه کنید.
تاریخچه باغ ارم شیراز
درباره زمان ساخت و همچنین بنیان‌گذاران باغ ارم شیراز، نمی‌توان با قطعیت سخن گفت اما اگر به توصیف‌هایی که در سفرنامه‌های قرن 10 و 11 هجری آمده است رجوع کنیم، قدمت تاریخی این باغ را می‌توانیم مربوط به زمان سلجوقیان و آل اینجو در نظر بگیریم. باغ ارم از جمله آثار تاریخی است که در زمان‌های مختلف، حوادث و وقایع زیادی را تجربه کرده است. این باغ در زمان کریم خان زند مورد بهسازی و سازندگی قرار گرفت. ناصرالدین شاه نیز در این مکان عمارتی بنا کرد که پس از آن به مدت 75 سال سران ایل قشقایی در آن سکونت داشتند.
عده‌ای از سران ایل قشقایی در دوران قاجار در این باغ به خاک سپرده شدند که البته مکان دقیق آن‌ها تا به امروز مشخص نشده است. حسین علی خان نصیرالملک، در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه، عمارتی را در این باغ پی‌ریزی کرد که البته مرگ فرصت اتمام آن را به او نداد. پس از وی خواهرزاده او، ابوالقاسم خان نصیرالملک، کار دایی خود را به اتمام رساند.
با روی کار آمدن حکومت پهلوی و با تبعید ایل قشقایی، باغ ارم به مصادره دولت درآمد و مورد بازسازی و تکمیل قرار گرفت. در نهایت نیز این باغ با عظمت به دانشگاه شیراز اهدا شد.
بخش های مختلف باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز در واقع مشت نمونه خرواری از شهر زیبای شیراز است. این باغ زیبا و دلربا دارای زمینی مستطیل شکل است که مساحتی 110 هزار متر مربعی دارد. باغ ارم شیراز دارای تنوع گیاهی فراوانی بوده که از سراسر نقاط جهان در این باغ کاشته شده است. گیاهان زیبایی که در این باغ کاشته شده‌اند، آن را به موزه‌ای از انواع گل‌ها و گیاهان گوناگون تبدیل کرده است.
جدا از معماری باغ ارم شیراز، این باغ به بخش‌های مختلفی تبدیل شده است که هر یک می‌تواند شما را ساعت‌ها سرگرم نگه دارد. با گردش در این باغ زیبا و بخش‌های مختلف آن، خود را غرق در معماری زیبا، پیشینه غنی و شکوه و عظمت این باغ کنید. در ادامه به معرفی بخش‌های مختلف باغ ارم شیراز می‌پردازیم.
گذرگاه زیبای باغ ارم شیراز
اولین منظره‌ای که در بدو ورود به باغ ارم شیراز شما را محو خود می‌کند، گذرگاه زیبای این باغ است. با ورود از درب اصلی باغ گذرگاه زیبایی را در سمت چپ خود مشاهده می‌کنید که از شرق تا غرب باغ امتداد پیدا می‌کند. با قدم زدن در این گذرگاه، درختان سروناز باشکوه و بلندبالایی شما را همراهی می‌کنند و آرامشی فوق‌العاده را برای شما به ارمغان می‌آورند. در میان این سرونازهای بلند قامت، حتما متوجه سرو نازی می‌شوید که از دیگر درختان بلندتر و تنومندتر است. این درخت در واقع درخت مشهور این باغ است که 35 متر ارتفاع دارد.
گیاهان و درختان این باغ، توسط دو چاه آبی که در میان باغ وجود دارند، آبیاری می‌شوند. جوی آبی که در میان گذرگاه وجود دارد و به چندین شاخه تقسیم می‌شود، فضای باغ را چنان شاعرانه کرده است که کمتر کسی می‌تواند زیبایی آن را انکار کند. البته لازم به ذکر است که برای از بین بردن شیب باغ پله‌هایی در گذرگاه واقع شده است. مسیرهای رفت و آمد در باغ ارم شیراز زیاد است و گذرگاه اصلی این باغ تنها یکی از این گذرگاه‌ها محسوب می‌شود.
عمارت باغ ارم
عمارت باغ ارم در واقع عمارت اصلی این باغ بوده که در بالای بلندی شیب باغ قرار گرفته است. این عمارت باشکوه از سه طبقه ساخته شده که دارای دو ستون است. این ستون‌ها از ستون‌های تخت جمشید الهام گرفته شده است و در کنار طاق‌های دایره‌ای شکوه و جلوه‌ای بی‌نظیر پیدا کرده است.
نقاشی‌ها، گچ‌بری‌ها، کاشی‌کاری‌ها و حجاری‌های زیبا و منحصر‌به‌فرد این باغ، آن را به یکی از شاخص‌ترین عمارت‌های دوران قاجار تبدیل کرده است. سبک معماری که در این عمارت به کار رفته، مانند دیگر عمارت‌های دوران قاجار، از سبک معماری دوران زند و صفوی الهام گرفته شده است.
سرداب عمارت که در طبقه پایینی آن قرار گرفته است، بهترین مکان برای روزهای گرم و آفتابی تابستان شیراز است. از میان این سرداب، نهر آبی عبور می‌کند که حوض مقابل عمارت از آن پر می‌شود. این نهر زیبا در کنار کاشی‌های رنگی زیبایی که کف و دیواره‌های سرداب را تزیین کرده است، فضایی مطلوب و دلربا به‌وجود آورده است.
اگر شما نیز طرفدار شاهنامه و نبرد شاهان قاجار هستید، می‌توانید در پیشانی بنا به تماشای یک تابلو و دو طاق دایره‌ای شکل بنشینید که تصویری زیبا از شاهنامه را به نمایش کشیده است. از پنجره‌های آهنی عمارت باغ ارم نیز نباید غافل شد. سه پنجره مشبک آهنی که در طبقه اول و همچنین پای ایوان بزرگ قرار دارد که به ورودی سرداب مربوط می‌شود. پنجره بزرگی نیز در وسط عمارت و همچنین دو پنجره قرینه در طرفین عمارت وجود دارند که همزمان با ساخت عمارت ساخته شده‌اند.
یکی از زیبایی‌های عمارت باغ ارم، درهای چوبی این عمارت است که پس از گذشت سالیان دراز، هنوز هم شکل کلی خود را حفظ کرده و سالم باقی مانده‌اند. دلیل این امر را می‌توان در جنس چوب‌هایی دانست که درها از آن ساخته شده‌اند. اغلب درهای عمارت باغ ارم از چوب ساج ساخته شده‌اند و به همین دلیل سالم باقی مانده‌اند.
این باغ را به دلیل درهای چوبی نفیس، منبت‌کاری‌های روی آن، پنجره‌های آهنی مشبک، مقرنس‌ها، گچ‌بری‌ها و… می‌توان از نمونه‌ها مهم هنری دوران قاجار معرفی کرد.
تالار آینه
تالار آینه را می‌توانید در ساختمان اصلی باغ مشاهده کنید. این تالار که به‌صورتی زیبا و هنرمندانه آینه‌کاری شده است، دارای سقفی مزین به نقاشی‌های زیبا است که هوش از سر هر گردشگری می‌برد. ستون‌های زیبا به همراه پنجره‌های آهنی این تالار باعث شده است تا نمای عمارت جذاب و چشم‌نوازتر شود.
ایوان
در دومین طبقه از عمارت، ایوانی زیبا و بزرگ قرار دارد که در دو طرف آن می‌توانید دو ایوان کوچک‌تر را نیز مشاهده کنید. ستون‌هایی سنگی در دو طرف ایوان قرار گرفته‌اند که سر ستون‌ها می‌توانید تصاویری از گل و بوته و همچنین مردان قاجار را مشاهده کنید که زیبایی ایوان را دوچندان می‌کند.
اندرون
عمارت اندرون یکی از ساختمان‌های باغ ارم شیراز است که در بخش غربی باغ و درست پشت عمارت اصلی واقع شده است. این عمارت از دو سالن و پنج اتاق تشکیل شده است که زیبایی آن مشابه زیبایی عمارت اصلی است. این عمارت نیز دارای کاشی‌کاری‌های زیبا متعلق به دوران قاجار است و می‌تواند شما را ساعت‌ها مشغول کند. در محوطه اندرون عمارتی وجود دارد که یک طبقه در سطح بالاتر از سطح محوطه اندرون واقع شده است؛ همچنین دو ستون آجری در دو طرف اتاق میانی اندورن وجود دارد که با کاشی‌های زیبا تزیین شده‌اند.
بخش اداری باغ
در کنار عمارت اصلی، ساختمانی دارای هشت اتاق قرار گرفته است که امروزه از آن‌ها برای واحد سرپرستی و همچنین امور اداری باغ استفاده می‌شود.
کتیبه های باغ ارم شیراز
با قدم زدن در باغ ارم می‌توانید کتیبه‌های بسیاری را مشاهده کنید که برخی از آن‌ها متعلق به حاج نصیرالملک، که دستور ساعت عمارت اصلی باغ را داد، است. روی سر در ورودی بخش شمال شرقی باغ می‌توانید چندین کتیبه را مشاهده کنید که روی یکی از این کتیبه‌ها آیه نصر من الله و فتح قریب نوشته شده است. روی کتیبه دیگر بسم الله الرحمن الرحیم نوشته شده است که در ادامه آن بیت زیر آمده است:
از وزیر شه نصیرالملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد.
این کتیبه از جنس مرمر لیمویی ساخته شده و در دو طرف شمال شرقی باغ قرار گرفته شده است. شش کتیبه دیگر نیز در نمای شرقی عمارت دیده می‌شوند که روی آن‌ها بیت‌هایی از شاعرانی مانند سعدی و حافظ نوشته شده است. البته لازم به ذکر است که شواهد نشان می‌دهند که این ابیات روی نقوش دیگری که روی این کتیبه‌ها نقش بسته بودند، نوشته شده است.
هزینه و زمان بازدید از باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز ساعات بازدید مختلفی دارد. این باغ به‌طور معمول در دو ماه اول سال از ساعت 8 صبح تا ساعت 8 شب باز است. اما در چهار ماه دیگر سال از ساعت 8 صبح تا 13 بعد از ظهر و از ساعت 17 عصر تا ساعت 20:30 شب پذیرای گردشگران عزیز است. البته لازم به ذکر است که در نیمه دوم سال این ساعت از 8 صبح تا 13 بعد از ظهر و سپس از ساعت 14:30 تا 17 عصر باغ ارم شیراز باز است.
برای بازدید از باغ ارم شیراز لازم است بلیط تهیه کنید. البته لازم به ذکر است که به دلیل اینکه این باغ متعلق به دانشگاه شیراز است، با ارائه کارت دانشجویی می‌توانید از تخفیفات خوبی برخوردار شوید.
باغ ارم شیراز کجاست؟
برای رفتن به باغ ارم باید به خیابان ارم شیراز بروید و در محدوده میدان ارم و در نزدیکی دانشگاه شیراز این باغ را بیابید.
سخن پایانی
اگر تا به حال به شیراز سفر نکرده‌اید، این شهر را در بالاترین قسمت لیست سفر خود قرار دهید؛ چرا که با جاذبه‌های بی‌نظیر خود شما را شگفت‌زده خواهد کرد و سفری به یادماندنی برای شما رقم خواهد زد. جاذبه‌هایی تاریخی و زیبا از کاخ آپادانا گرفته تا کاخ هدیش که علاوه بر پیشینه تاریخی که دارند، اوج هنر و زیبایی را می‌توانند به چشمان شما تقدیم کنند.