تعدادی از مدارس کهن و قدیمی در آستان مقدس رضوی و اطراف حرم مشهد وجود دارد که بعضی از آن‌ها در دست بازسازی قرار گرفته و بعضی دیگر نیز یا به همان شکل باقی مانده یا متاسفانه از بین رفته‌اند.
این مدارس جزو جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم بشمار می‌آیند که در این مقاله قصد داریم یکی از معروف‌ترین آن‌ها یعنی مدرسه پریزاد مشهد را بررسی کنیم.
مدرسه پریزاد یکی از شناخته‌شده‌ترین جاهای دیدنی و تاریخی مشهد است که در طول سال‌های طولانی جذابیت و صلابت خود را از دست نداده. برای اطلاع از جزئیات بیشتر ادامه این مطلب را مطالعه کنید.
معرفی مدرسه پریزاد مشهد
خوب است بدانیم که بسیاری از ساختمان‌هایی که امروزه با عنوان تاریخی مشاهده می‌کنیم، توسط زنان و مردان با عطوفت و قدرتمند برای امورات عام‌المنفعه ساخته و وقف گردیده‌ا‌ند. مدرسه‌ای که امروز قصد داریم از آن سخن بگوییم، مدرسه پریزاد است. مدرسه پریزاد مشهد نیز یکی از مدارس وقف شده از دوره تیموریان در قرن نهم است. این بنا توسط بانوی نیکوکار پریزاد خانم (ندیمه گوهرشاد بیگم) در کنار مسجد گوهرشاد ساخته و تا به امروز سه بار در دست مرمت قرار گرفته است.
گوهرشاد بیگم باقیمانده مصالحی که پس از ساخت مسجد گوهرشاد وجود داشت را به ایشان بخشید؛ پریزاد خانم نیز با اختصاص یک قطعه زمین (حدود ۳۰۰ مترمربع) احداث مدرسه را شروع و به همین ترتیب مدرسه پریزاد در زمان کوتاهی پس از احداث مسجد گوهرشاد بنا شد. با گذشت زمان، پس از تکمیل بنای مدرسه حدود 30 طلبه در مدرسه به تحصیل علم و در کنار تحصیل در آن‌جا ساکن هم شدند. مدرسه پریزاد در شهر مشهد مدت‌ها و قرن‌ها به عنوان حوزه علمیه فعالیت کرد و حتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز فعال بود. اما مدتی پس از انقلاب اسلامی کاربری آن تغییر کرده و امروزه مدرسه پریزاد فقط برای مراسم مذهبی و فرهنگی فعالیت می‌کند. این مدرسه در گذشته خارج از محدوده حرم بوده است؛ اما با گذشت زمان و توسعه حرم مطهر داخل آن قرار گرفته است.
تزیینات مدرسه پریزاد مشهد
بخش مهمی از معماری دوره تیموری اهمیتی بود که به تزئینات ساختمان داده می‌شد. در کنار آن، متناسب بودن فضای بنا با کاربری آن نیز بسیار مهم قلمداد می‌شد. مدرسه پریزاد در مشهد به خوبی نمایانگر این اهمیت است از جمله تزیینات این مدرسه را می‌توان موارد زیر دانست:
- کاشیکاری‌های متنوع
- رنگ بندی‌ها و نقاشی‌های ظریف موجود در ورودی ساختمان با نقوش اسلیمی و هندسی
- وجود کتیبه‌هایی به خط ثلث سفید با زمینه لاجوردی
هنر و تزیینات در این مدرسه از موارد مهم و برجسته‌ای است که به گونه‌ای اجرا شده که تفکیک آن از اصل معماری بنا، بسیار بعید به نظر می‌رسد. مسجد پریزاد مشهد مانند تابلو نقاشی با گچبری‌های متبحرانه گردشگران را شیفته خود می‌کند.
همچنین هنگام بررسی و بازدید، کتیبه‌هایی در این مسجد به چشم می‌خورد که متعلق به دوره‌های مختلف بوده و گویای تاریخ این بنای باشکوه‌اند. تزیینات غالب بنا شامل کاشیکاری‌های هفت رنگ است که رنگ‌های آبی، نیلی، زرد، کهربایی، سبز، سفید و بنفش را در خود جای داده است. متاسفانه کاشی‌کاری‌ها در طی زمان تخریب یا جلوه خود را از دست داده‌اند؛ به همین دلیل مدرسه پریزاد ۳ بار در طول تاریخ مورد مرمت بازسازی قرار گرفته است.
مرمت بنا مدرسه پریزاد مشهد
اولین تعمیر در دوران صفویان زمان شاه سلیمان در سال ۱۰۹۱ ق انجام شد. تعمیر دوم به سال ۱۳۴۵-۱۳۴۶ ش در دوران پهلوی دوم توسط اداره اوقاف خراسان برمیگردد؛ و آخرین تعمیر پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسط آستان قدس رضوی به دلیل فرسودگی بیش از حد به صورت یک بازسازی کلی صورت گرفت و تا به امروز نیز کماکان به صورت جزئی مرمت بنا انجام می‌شود. در نتیجه تمامی این مرمت‌ها تنها نشانه‌های اندکی از بنای دوره تیموری برجا مانده است.
این مدرسه که از مکان‌های تفریحی مشهد محسوب می‌شود، بنابر وقفنامه باقیمانده، املاک و مستغلات فراوانی داشته که برخی از آن‌ها به علت نوسازی‌ها و تغییرات کلی بافت قدیمی مشهد از بین رفته است. از شرایط مهم پریزاد خانم برای وقف این بوده است که مدرسه منحصراً وقف طلبه‌های زائر امام رضا(ع) شده است و فقط این گروه اجازه استفاده از بنا را دارند.
پلان مدرسه پریزاد واقع در مشهد
معماری و پلان اجرایی مدرسه پریزاد در شهر مشهد دارای یک محیط مستطیلی است. این بنا همانند بسیاری از ساختمان‌های تاریخی علی الخصوص دوره تیموری، دارای چهار ایوان و یک حیاط است. خوب است بدانید که در دوران تیموریان این امر رواج داشته که برای ساخت مدرسه از مصالح آجری استفاده می‌کردند.
در صورتی که بخواهیم بررسی دقیق‌تری داشته باشیم، در ضلع غربی مدرسه پریزاد در مشهد که ورودی آن نیز محسوب می‌گردد، دهلیزی طولانی با طاق قوسی شکل وجود دارد. (اگر از دسته افرادی هستید که از فضاهای بسته و تنگ ترسیده و دچار تنگی نفس می‌شوید، به این دالان وارد نشوید.) در ادامه ۲۲ حجره در اطراف ایوان با ابعاد متفاوت ساخته شده است. این مدرسه علاوه بر مساحت کوچک صحن خود، با دیوار و ساختمان‌های اطراف نیز محصور گردیده است.
حال به بررسی نمای بیرونی می‌پردازیم؛ نمای بیرونی مدرسه پریزاد در مشهد دارای یک نیم گنبد با آهو پای‌های گچی، از مرمت‌های دوره صفویه بوده و تزیینات قبلی را تقریبا به طور کامل پوشانده است.
کاربرد کنونی مدرسه پریزاد در شهر مشهد
امروزه از مدرسه پریزاد در مشهد به عنوان محلی برای برگزاری جلسات فرهنگی و مذهبی، با حضور بزرگان و اساتید حوزه‌های علمیه و دانشگاه استفاده می‌شود. همچنین برگزاری جلسات مشاوره و روان‌شناسی با حضور خانواده‌ها در مدرسه پریزاد مشهد مورد استقبال عموم قرار گرفته است. بخش دیگری از فعالیت‌های کنونی این مدرسه پاسخ به سوالات شرعی، عرفی و اعتقادی نیز می‌باشد. تنها چیزی که درباره مدرسه پریزاد در مشهد باعث تاسف و ناراحتی است، اختصاص آن تنها به آقایان است. مگر در زمانی که بانوان تمایل به حضور در جلسات مشاوره را داشته باشند و اجازه و امکان حضور برای آن‌ها نیز فراهم گردد.
آدرس مدرسه پریزاد مشهد
پس از مطالعه این متن، قطعا برایتان سوال خواهد شد آدرس مدرسه پریزاد مشهد دقیقا کجاست؟ و یا شماره تلفن مدرسه پریزاد مشهد چند است؟ در ادامه جواب سوالات شما را خواهیم داد
خراسان رضوی، مشهد، حرم مطهر امام هشتم رضا (ع)، ضلع شرقی صحن جمهوری اسلامی، بست شیخ بهاءالدین
شماره تلفن: 051-32020
سامانه پیامک: 30002020
هزینه ورودی: رایگان
جمع بندی
در نهایت می‌توانیم بگوییم مدرسه پریزادی که پریزاد خانم احداث و وقف نموده، واقع در حرم مقدس رضوی است. مدرسه پریزاد جزو بناهایی است که با حفظ ساختار اصلی مدرسه و ارزش‌های هنر معماری و تزیینات عصر تیموری جزو آثار تاریخی با ارزش کشور ما است. این مدرسه در ابتدا خارج از محدوده حرم امام رضا قرار داشت، اما با توسعه و گسترش حرم در داخل و جزوی از حریم حرم مطهر قرار گرفت که در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد گوهرشاد واقع شده است. برای دریافت تصاویر مدرسه پریزاد مشهد می‌توانید از طریق دانلود عکس‌ها در گوگل اقدام کنید.
