شاید در میان جاذبه‌های طبیعی و تاریخی که در مقالات الماس تریپ در ارتباط با گردشگری‌های شیراز توضیحاتی دادیم لازم باشد الان به یکی از مقدس‌ترین مکان‌هایی که در شهر تاریخی شیراز قرار گرفته است سری بزنیم. حرم حضرت شاهچراغ مانند یک ستاره پر فروغ در میان این شهر بوده و درخشش آن در دنیای اسلام به چشم می‌خورد. حضرت شاهچراغ برادر امام رضا علیه السلام بوده و فرزند بزرگ امام موسی کاظم به حساب می‌آید و آرامگاه ایشان زیارتگاه و ملجاء درماندگان بسیاری است که برای آرامش روحی خود به آن سر می‌زنند.
زیارتگاه شاهچراغ از معماری بسیار زیبایی برخوردار بوده و با کاشی کاری و آینه کاری‌های بی‌نظیرش یک شاهکار چشم‌نواز را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد. اگر علاوه بر خانه‌های تاریخی شیراز شما هم به مکان‌هایی که آرامش معنوی دارند، علاقه دارید پس بهتر است با شاهچراغ آشنا شوید. در این مطلب سعی داریم تا شما را بیشتر با حرم حضرت شاهچراغ آشنا کنیم؛ پس تا پایان همراه ما باشید.
حرم حضرت شاهچراغ؛ ستاره‌ای درخشان در شیراز
از جمله مقاصد مذهبی استان فارس حرم شاهچراغ است. آرامگاه حضرت شاهچراغ در سال ۱۳۲۱ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت. با توجه به اینکه حضرت شاهچراغ برادر امام رضا علیه السلام است، جایگاه بسیار خاصی در میان ما ایرانیان دارد. معماری اسلامی ایرانی که شما در این حرم می‌توانید مشاهده کنید سبب شده که فضایی بسیار روحانی در آرامگاه حضرت شاهچراغ به چشم بخورد. این سبک معماری از سبک آذری نشأت گرفته که به عصر ایلخانیان برمی‌گردد.
آینه کاری‌های رنگی ریز و خطوط عربی و فارسی زیبایی را می‌توانید در گوشه و کنار کاشی‌ها و آینه‌های این حرم شاهد باشید. در چهار سوی حرم شاهچراغ چهار شاه‌نشین قرار گرفته و در بخش غربی آن هم یک مسجد وجود دارد. ضریح این حرم از نقره بوده و در قسمت شاه نشین زیر گنبد است. آرامگاه شاهچراغ دو در اصلی ورودی داشته که از بخش جنوبی و شمالی حرم راه دارد. در وسط حیاط یک حوض است که فواره‌های بسیار زیبایی را برای آن قرار داده‌اند. حرم حضرت شاهچراغ در بخش غربی حیاط واقع شده و حرم حضرت سید میر محمد برادر حضرت شاهچراغ را در شمال شرقی این حیاط قرار داده‌اند.
در دو طرف حیاط می‌توانید شاهد اتاق‌هایی باشید که پیشانی و جرزهای جلوی آن با کاشی کاری‌های بسیار زیبایی مزین شده‌اند. این حرم از 4 صحن با نام‌های صحن حضرت معصومه، صحن امام جواد، صحن اصلی و صحن عتیق نام گذاری شده اند برخوردار است. حرم حضرت شاهچراغ دارای سه شبستان بوده که شامل شبستان حضرت سید میر محمد، دارالعباده و شبستان بزرگ امام خمینی بوده که ضریح حضرت شاهچراغ هم در بخش شبستان دارالعباده واقع شده است.
حضرت شاهچراغ فرزند چه کسی است؟
حضرت سید امیر احمد که ما آن را با نام شاهچراغ می‌شناسیم، فرزند ارشد امام موسی کاظم است. ایشان برادر علی بن موسی الرضا بوده و با توجه به اینکه روز تولد حضرت شاهچراغ در اسناد و تاریخ ذکر نشده بنابراین فاصله‌ای که میان تولد حضرت معصومه و امام رضا علیه السلام قرار گرفته است را به عنوان بزرگداشت حضرت احمد بن موسی در تاریخ ایران قرار داده‌اند. بعد از اینکه امام موسی کاظم به شهادت رسیدند برخی از افراد این تصور را داشتند که حضرت شاهچراغ امام بعدی و نایب بر حق ایشان است، اما حضرت شاهچراغ در خطبه‌ای به مردم اینگونه توضیح دادند که خلیفه به حق و ولی خدا حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام است.
پس از اینکه مردم این خبر را شنیدند برای بیعت با امام خود رو به سوی ایران آوردند، اما خلیفه وقت آن زمان یعنی مامون، حکام تمامی شهر‌ها را دستور داد که از حرکت این قافله‌ها جلوگیری کنند و مردم را به مدینه برگردانند. حاکم شیراز هم که این دستور به او رسیده بود از حضرت سید احمد و همراهان ایشان درخواست کرد که برگردند، اما حضرت سید احمد و یاران او از این دستور سر باز زدند؛ بنابراین یک جنگ خونین به وجود آمد و لشکر شیراز هم شکست خورد. حضرت شاهچراغ با تعدادی از شیعیان و برادران خود که از بیراهه به شیراز آمده بود در منزل یکی از شیعیان پنهان شدند.
اما پس از یکسال حاکم شیراز به کمک جاسوسانش که در این شهر متوجه محل اختفای حضرت سید احمد و یاران شد و به محل زندگی ایشان آمدند. پس از اینکه با شمشیر ضربه به سر حضرت وارد آمد به دستور حاکم شیراز خانه روی بدن ایشان خراب شد.
وجه تسمیه حضرت شاهچراغ
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید تا عصر آل بویه و دوره زمامداری امیر عضدالدوله دیلمی محل دفن حضرت امیر احمد مخفی مانده و در اطراف محل دفن ایشان منازلی مسکونی ساخته شده بود. در یکی از همین خانه‌ها یک پیرزن زندگی می‌کرد که در این اواخر به صورت متداول می‌دید که هر شب جمعه یک چراغ روی تلی خاکی تا صبح روشن میماند. این موضوع تا چند مدت ادامه داشت و همین امر باعث شد که پیرزن به این موضوع شک کند که احتمالاً این محل متعلق به یکی از امامزادگان است؛ بنابراین تصمیم گرفت این مطلب بسیار مهم را به عضدالدوله اطلاع دهد. برای برخی از افراد این موضوع باورش کمی سخت بود، اما عضدالدوله برای اینکه پی به واقعیت ببرد برای پیگیری شدن ماجرا اولین شب جمعه به منزل پیرزن رفت و پیرزن به او گفت که هر زمان چراغ را ببیند به او خبر می‌دهد. پس از اینکه پیرزن نور را قوی‌تر از جمعه‌‌های قبل دید به بالین امیر عضدالدوله رفت و با فریاد او را صدا زد و گفت: شاه! چراغ
عضدالدوله پس از اینکه نور چراغ را دید بسیار شگفت زده شد و به سوی آن رفت، اما هیچ اثری از چراغی ندیدند. پس از اینکه دوباره از روی تله خاک پایین آمدند آن نور را مشاهده کردند؛ پس از این اتفاق عضدالدوله شخصی را مامور کرد تا ماجرا را بررسی کند؛ اما پس از مدتی متوجه شد که فرزند ارشد امام موسی کاظم در این محل به خاک سپرده شده است؛ پس از آن دستور داد تا جایگاهی بر بالای قبر بسازند.
تاریخچه حرم حضرت شاهچراغ
همانطور که پیش‌تر هم به این موضوع اشاره داشتیم بنای حرم حضرت شاهچراغ از زمان عضدالدوله دیلمی که از پادشاهان آل بویه بود به وجود آمد. به عبارتی حرم حضرت شاهچراغ از سال‌های 308تا ۳۲۸ هجری شمسی ساخته شد. در ابتدا محل دفن حضرت تنها یک تلی خاکی بود. در عصر اتابکان فارس که تقریباً ۳۰۰ سال بعد از دوران عضدالدوله دیلمی است، امیر مقرب الدین مسعود بدرالدین که وزیر اتابک بود ظواهر حرم را آراسته کرد و گنبدی هم برای آن تاسیس کرد. در سال ۷۲۳ با دستور ملک تاشی خاتون که مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو بود بنا بسیار چشمگیرتر شده و تغییرات ۵ ساله روی آن انجام شد.
در این تغییرات بارگاهی بسیار بزرگتر و گنبدی بلندتر برای حرم در نظر گرفتند و به آن هم بخش‌های متعددی همچون مسجد، مدرسه، مکان استراحتی برای مسافران و بازار‌هایی در اطراف آن افزوده شد. شاه اسماعیل صفوی در سال ۸۸۵ هجری شمسی شروع به ایجاد بازسازی‌ها و مرمت‌های بسیار گسترده‌تری نسبت به گذشتگان کرد؛ اما متاسفانه پس از ۸۵ سال که زلزله‌ای در این منطقه رویداد بیشتر از نیمی از گنبد متاسفانه تخریب شد. در عصر نادرشاه که با سال ۱۱۰۸ مصادف بود، بیشترین مرمت روی حرم شکل گرفته که قندیل بزرگ از طلا هم زیر گنبد آویزان کردند.
البته فتحعلی شاه قاجار هم در بهسازی آرامگاه دستی داشت و در سال 1206 به دستور او کف بقعه تقریباً یک متر بالاتر آمد و برای این کار از گچ و سنگ و آجر استفاده کردند و ضریح نقره هم برای بقعه در نظر گرفته شد. در سال ۱۲۳۲ هجری شمسی باز هم به سبب زلزله‌ای که آمد بخش‌هایی از آرامگاه تخریب شد و محمدناصر ظهیرالدوله در همان سال به بهسازی حرم مشغول شد. در سال ۱۲۵۱ ورودی حرم از در نقره ایجاد شده و در سال ۱۲۶۶ هم آینه کاری‌های دیوار به اتمام رسید. دوره پهلوی دیوار‌های داخلی آینه کاری‌های شد و یک گنبد با اسکلت فلزی جایگزین گنبد قدیمی گشت. پس از انقلاب اسلامی عملیات عمرانی گسترده‌ای روی حرم انجام شده و حجاری‌های بسیار زیبایی هم اینک به چشم می‌خورد.
بخش‌های مختلف حرم حضرت شاهچراغ
حرم حضرت شاهچراغ دارای بخش‌های بسیار مختلفی است که هر کدام از آنها دارای نقوش و خطوط بسیار جذابی هستند. البته برخی هم دارای کاربری‌های متفاوتی بوده که به صورت عمومی معمولاً در دسترس هستند. از جمله بخش‌های مختلف این حرم می‌توانیم به موارد زیر اشاره داشته باشی:
⦁ ایوان حرم
⦁ ضریح حضرت
⦁ گلدسته‌ها
⦁ صحن مطهر
⦁ گنبد حرم
⦁ سردر‌های حرم
⦁ درب‌های ورودی
⦁ امامزاده سید میر محمد
⦁ کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان موزه حرم
چه افرادی در حرم حضرت شاهچراغ دفن شده اند؟
با توجه به اینکه ما ایرانی‌ها علاقه بسیار زیادی به اهل بیت داریم؛ بنابراین آرزوی هر کسی است که پس از مرگش در جوار قبور ائمه اطهار قرار بگیرد. حرم حضرت شاهچراغ هم در طول تاریخ محل دفن اشخاص معروف و مشهوری بوده که در میان آنها می‌توانیم به بزرگانی همچون: آیت الله شهید سید عبدالحسین دستغیب، حضرت آیت الله نجابت، داوری شیرازی، فرهنگ شیرازی، میرزا ابوالقاسم سکوت، وصال شیرازی، سید ماجد بحرانی، صادق خان زند، جعفرخان زند، حضرت آیت الله شیخ عبدالحسین حائری شیرازی و عسگر خان و عبدالوهاب یزدانی اشاره داشته باشیم.
جمع بندی
آرامگاه‌هایی همچون سعدی شیراز، حافظیه شیراز از جمله جاهایی هستند که هر شخصی در شیراز آنها را می‌شناسد. شاهچراغ هم در شهر شیراز بسیار شهره است. آرامگاه شاه چراغ با حال و هوای بسیار خوب و فضای معنوی که دارد می‌تواند یک مامن و ملجا آرامبخش برای گردشگران و زائران باشد. هر شخصی در این حرم می‌تواند با خدای خود به راز و نیاز بپردازد و در سکوت معنوی که وجود دارد گفتگو‌های زیبایی را با خداوند داشته باشد. معماری کم نظیری که در حرم شاهچراغ می‌توانید مشاهده کنید به جذابیت‌های این مکان افزوده است. در این مطلب از شیراز گردی الماس تریپ سعی داشتیم شما را بیشتر با گوشه گوشه این حرم آشنا کنیم. در صورتی که در ارتباط با مسیر شاهچراغ شیراز سوالی دارید، می‌توانید با کارشناسان ما ارتباط برقرار کنید.