شهر مشهد یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین مقاصد گردشگری در میان ایرانیان است که سالانه میلیون‌ها مسافر از سراسر کشور را به خود جذب می‌کند. این شهر دوست‌داشتنی و مقدس، علاوه بر حرم امام رضا علیه‌السلام که مقصد اصلی اکثر گردشگران است، جاذبه‌های توریستی و تفریحی بسیاری دارد. آرامگاه نادرشاه افشار یکی از جاهای دیدنی و تاریخی مشهد است که بهتر است بازدید از آن را در برنامه سفر خود بگنجانید. با بازدید از این مجموعه تاریخی و شگفت‌انگیز، با جهانگشای شرق بیشتر آشنا خواهید شد.
آشنایی با نادرشاه افشار
آشنایی با تاریخچه جاهای دیدنی مشهد همچون آرامگاه نادرشاه افشار می‌تواند به درک بهتر موقعیت کمک بزرگی کند؛ به همین دلیل در این بخش به صورت مختصر با نادرشاه افشار آشنا خواهید شد. نادرشاه افشار یکی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی ایران است که در تاریخ مشهد نقش موثری داشته است. او بنیان‌گذار سلسله افشاریان و یکی از پادشاهان مشهور ایران پس از اسلام است. او در زمان حکومت خود سعی در گسترش مرزهای ایران داشت و از مهم‌ترین اقدامات او می‌توان به سرکوب مغولان و بیرون راندن عثمان‌ها و روس‌ها از خاک ایران اشاره کرد.
نادرشاه در زمان حکومت بر ایران، دهلی و پاکستان را فتح کرد و همچنین با جنگ‌های پیروزمندانه توانست استقلال ایران را پس گیرد؛ به دلیل همین اقدامات موفقیت‌آمیز در زمینه گسترش و محافظت از مرزها، اروپاییان به نادرشاه لقب‌های ناپلئون ایران، اسکندر دوم و جهانگشای شرق را داده بودند. نادرشاه در فتوحات خود غنائم بسیاری را به دست آورد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به الماس کوه نور و الماس دریای نور اشاره کرد.
معرفی آرامگاه نادرشاه افشار
نادرشاه اولین شاهی بود که مشهد را به عنوان پایتخت حکومت خود انتخاب کرد؛ به همین دلیل در زمان حیات خود دستور داد تا آرامگاه کوچکی از خشت و گل در کنار چهارباغ شاهی و در مقابل حرم امام رضا علیه‌السلام برای او بسازند. آرامگاه فعلی نادرشاه افشار در سال 1335 به تصمیم انجمن ملی آثار ایران و به دست یکی از طراحان مشهور ایرانی یعنی مهندس هوشنگ سیحون، ساخته شد. مهندس سیحون طراحی آرامگاه فردوسی و خیام را نیز انجام داده است. کار ساخت این آرامگاه در سال 1336 آغاز شد و در سال 1342 پایان یافت. این آرامگاه در 12 فروردین 1342 با حضور محمدرضا پهلوی افتتاح شد و در سال 1354 به ثبت ملی رسید.
معماری آرامگاه نادرشاه افشار
آرامگاه نادرشاه افشار در باغی بزرگ به مساحت 14 هزار و 400 متر مربع قرار گرفته است و به همین دلیل از چهار طرف به باغ منتهی می‌شود. این مجموعه به دلیل معماری آرامگاه نادرشاه افشار و همچنین موزه نادری، به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم مشهد تبدیل شده است. محل دفن نادرشاه افشار روی سکویی دوازده پله‌ای بنا شده که به واسطه پوشش خیمه مانند، پوشیده شده است. مجسمه نادرشاه افشار سوار بر اسب که سه تن دیگر در پی او هستند، در کنار محل دفن قرار دارد. علاوه بر این غرفه فروش کتاب و دو تالار موزه نادری نیز در محوطه این مجموعه واقع شده است.
بخشهای مختلف آرامگاه نادرشاه افشار
آدرس آرامگاه نادرشاه افشار که از بخشهای مختلفی تشکیل شده و در ضلع غربی چهارراه شهدای مشهد است. شما می‌توانید با بازدید از این آرامگاه از بخشهای مختلفی که در آن وجود دارد نیز دیدن کنید. قیمت بلیط آرامگاه نادرشاه افشار در حدود 5 هزارتومان در سال 1399 اعلام شده است.
مجسمه نادرشاه افشار
مجسمه نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی از سربازانش، توسط ابوالحسن صدیقی، مجسمه ساز ماهر و فقید، در رم ایتالیا ساخته شده است. این مجسمه دارای ارتفاعی 6.5 متری از سطح زمین است.
وجه تمایز آرامگاه نادرشاه افشار
با دقت در معماری آرامگاه مشاهده می‌کنیم که سنگ‌های به کار رفته در آن، غالبا از گرانیت‌های کوهسنگی مشهد است و در آن از قطعات بزرگ سنگ استفاده شده است تا مقبره دوم نادرشاه را که ساخته خود اوست، تداعی کند. پوششی که روی آرامگاه قرار دارد، مانند چادر عشایری است که نشان‌دهنده محل زاده شدن و کشته شدن نادرشاه افشار است. دیوارهای داخلی آرامگاه را سنگ‌های مرمر اخرایی مراغه‌ای که قرمز رنگ هستند، ساخته‌اند تا بتوانند بهتر قتل نادرشاه در چادر را تداعی کنند.
فضای باز داخل آرامگاه در واقع به نوعی تداعی‌کننده صحنه جنگ است. طراحان این آرامگاه، از دو شکل هندسی مربع و مثلث برای ساخت این بنا استفاده کرده‌اند. سنگ مزار نادرشاه در پناه دو دیوار و در گوشه مربع واقع شده است. در ساخت بنا از نرده‌های آهنی به شکل تبرزین استفاده شده است تا عظمت نادرشاه را به بازدیدکننده نشان دهد. برجستگی‌هایی که روی دیوار آرامگاه وجود دارد، نشان‌دهنده نبردهای سخت نادرشاه است.
تالار شماره یک موزه نادری
موزه نادری از بهترین موزه‌های مشهد است که از دو بخش تشکیل شده است. یکی از این بخش‌ها تالار شماره یک آن است که در آن می‌توانید از آثار تاریخی که از عصر افشاریه باقی مانده‌اند، دیدن کنید. در این بخش ادوات جنگی، پوشاک رزمی، تابلوهای نقاشی از نادرشاه و جنگ‌های او، وسایل سوارکاری، شمشیرهای متعلق به نادرشاه و همچنین چند نسخه خطی نفیس مانند تاریخ جهانگشای نادری، نگهداری می‌شود. اگر کمی روی شمشیرها دقت کنید می‌توانید روی یکی از آن‌ها عبارت” السلطان نادر” و روی دیگری شعر طلاکوب‌شده” هست سلطان بر سلاطین جهان، شاه شاهان نادر صاحب قران” را مشاهده کنید.
تالار شماره دو موزه نادری
تالار شماره دو موزه نادری در واقع محل به نمایش گذاشتن و نگهداری اشیا تاریخی مانند ظروف، انواع سکه و… از عصر صفویه تا به امروز است. این موزه در سال 1373 به مجموعه آرامگاه نادرشاه افشار اضافه شد.
توپ جنگی باغ نادری
در باغ نادری علاوه بر آرامگاه نادرشاه افشار و موزه نادری می‌توانید از لوله توپ جنگی که در محوطه باغ نگهداری می‌شود نیز دیدن کنید. این توپ جنگی یکی از غنائم با ارزشی است که در نبرد با متجاوزان پرتغالی به دست آمد و به فیلیپ دوم، پادشاه اسپانیا و پرتغال، تعلق دارد. با تهیه نقشه آرامگاه نادرشاه افشار می‌توانید از بخشهای مختلف این آرامگاه دیدن کنید.
آرامگاه کلنل پسیان
از دیگر مواردی که در بازدید از باغ نادری می‌توانید از آن دیدن کنید، آرامگاه کلنل پسیان است. این آرامگاه در گوشه شمالی باغ نادری واقع شده است و به محمد تقی خان پسیان از نظامیان اواخر دوران قاجار تعلق دارد. کلنل پسیان اولین خلبان ایرانی است که 33 بار در کشور آلمان به هوانوردی پرداخته است. سنگ مزار او در سال 1379 توسط یعقوب دانش‌دوست طراحی شد.
سخن پایانی
تاریخ هر کشور نشان‌دهنده هویت آن است. موزه‌ها، آرامگاه‌ها و دیگر مکان‌های تاریخی این امکان را برای ما فراهم می‌کنند تا از فراز و نشیب‌های گذشته خود آگاهی پیدا کنیم و از آن به عنوان درسی برای زندگی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر استفاده کنیم. در این مطلب سعی شد تا به معرفی آرامگاه نادرشاه افشار پرداخته شود.
